Lokale heffingen

De lokale heffingen vormen een belangrijk onderdeel van de inkomsten van gemeenten en zijn een integraal onderdeel van het gemeentelijk beleid. Lokale heffingen zijn bijvoorbeeld de onroerende zaakbelasting (OZB), rioolheffing, afvalstoffenheffing, grafrechten, marktgelden, parkeerbelasting, precario- reclamebelasting, hondenbelasting, toeristenbelasting en gelden bij nautisch beheer.

Een aanduiding van de lokale lastendruk is van belang voor de integrale afweging tussen beleid en inkomsten. Het beleid lokale heffingen 2013-2016 is vastgelegd in de Nota Kostentoerekening tarieven. Het kwijtscheldingsbeleid maakt het beeld van de lokale lasten compleet.

Tarieven belastingen en rechten

Advies tariefvoorstel OZB
De tarieven voor de Roerende woon- en bedrijfsruimtebelasting (RWBB) zijn op grond van de Gemeentewet gelijk aan die van de OZB. Er is nog geen tariefvoorstel gedaan voor 2017, omdat de gemeente de herwaardering van de onroerende zaken eind oktober 2016 afrondt. Deze procedure is gelijk aan die in voorgaande jaren.

Onroerendezaakbelasting en herwaardering Wet WOZ
Op grond van de Wet Waardering Onroerende Zaken (Wet WOZ) waardeert de gemeente alle onroerende zaken jaarlijks opnieuw. De OZB tarieven worden primair vastgesteld uit de waarde van alle onroerende zaken binnen Zaanstad. De opbrengst van de OZB bestaat uit de combinatie van het tarief OZB x (maal) de WOZ. Daarnaast is het mogelijk een inflatiecorrectie en/of een autonome verhoging toe te passen.

Het uitgangspunt bij een gelijkblijvende opbrengst van de OZB is de ‘vuistregel van communicerende vaten’:

• als de waarde van de stad stijgt, moet het tarief dalen;
• als de waarde van de stad daalt, moet het tarief stijgen.

Het voorstel is om de OZB-opbrengst woningen voor 2017 gelijk te houden aan die van 2016, met uitzondering van de areaaluitbreiding.

Met een gelijke opbrengst en een stijgingspercentage van 1,2% zal de eigenaar van een woning met een gemiddelde WOZ-waarde een bedrag van € 263,18 gaan betalen. Dit bedrag kan hoger of lager zijn als de woning meer of minder daalt in waarde dan de gemiddelde waardeontwikkeling.

Woonlasten Zaanstad: OZB, Rioolheffing en Afvalstoffenheffing
Onderstaande tabellen geeft een beeld van de woonlasten in Zaanstad.

Tabel 1: Gemiddelde woonlasten per heffingseenheid 2017 t.o.v. 2016 Zaanstad

*Het bedrag OZB is afhankelijk van de WOZ-waarde van de woning

Tabel 2: Belangrijkste tarieven lokale lasten

* Na herwaardering bepaalt de gemeente medio oktober/november de OZB–tarieven.
Belastingopbrengsten
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belastingen van de gemeente.

Tabel 3: De begrote en werkelijke belastingopbrengsten (bedragen x € 1.000):

* Voor deze opbrengst geldt dat deze inclusief baten van derden is, o.a. Afvalfonds en exclusief de kwijtscheldingen

Tarieven rechten (leges)

De Verordening op de heffing en invordering van Leges Zaanstad 2016 is opgesteld conform het VNG-model. De gemeente streeft naar 100% kostendekkendheid.

De verordening bestaat uit drie hoofdstukken met de belangrijkste legesvoorstellen. Binnen hoofdstuk 1 (Algemene dienstverlening) en hoofdstuk 2 (Dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving / omgevingsvergunning) is kruissubsidiëring mogelijk en mogen de leges maximaal 100% kostendekkend zijn. Voor hoofdstuk 3 (Dienstverlening vallend onder Europese dienstenrichtlijn) geldt een kostendekkendheid van maximaal 100% binnen de paragraaf.

Een belangrijke bestuurlijke afweging ligt bij de omgevingsvergunningen (hoofdstuk 2). Daarom ligt bij het voorstel de focus daar. De consequentie van 100% kostendekkendheid kan worden afgewogen tegen een betaalbaar (verbeterd) leefklimaat van de inwoners en het vestigingsklimaat binnen de gemeente.

Binnen hoofdstuk 3 worden vrijwel alle diensten geleverd aan (kleine) ondernemers zoals horeca-exploitatievergunningen en evenementenvergunningen (buurtfeesten, kleine braderieën, Koningsdag, muziekfestivals e.d.). Deze vergunningen dragen bij aan een prettig leef- en vestigingsklimaat in onze stad en de regionale en landelijke promotie van Zaanstad. Het verhogen van deze vergunningen naar een hogere kostendekkendheid heeft hierop een negatieve invloed.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x1.000):

Rioolheffing

Met het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2012 (VGRP) werd duidelijk dat de kapitaallasten in belangrijke mate de hoogte van de Rioolheffing bepalen. De nota Kapitaallasten riolering (2015) beschrijft mogelijkheden om de toename van deze kapitaallasten te beperken. Door onder meer de verlaging van de rekenrente is er een mogelijkheid om de kapitaallasten minder snel te laten oplopen in de komende jaren. De verlaging van de rekenrente met 0,5%, zoals die is opgenomen voor de Kadernota 2017-2020, leidt tot een verlaging van de kapitaallasten met ongeveer € 890.000.

Het voorstel is het tarief Rioolheffing 2017 gelijk te houden aan 2016 (€ 280,48). Met dit voorstel kan worden ingezet op een ‘gezondere’ financiering van de riolering. Op de lange termijn leidt een directe financiering van vervangingsinvesteringen tot de laagste lasten.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x1.000):

Afvalstoffenheffing

Het voorstel is het tarief Afvalstoffenheffing 2017 te verhogen met 0,5% en vast te stellen op € 281,09. Dit is een gevolg van een verhoging van het dienstverleningstarief van HVC, zoals is opgenomen in de dienstverleningsovereenkomst.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x1.000):

* Opbrengst is inclusief 370k baten van derden, o.a. Afvalfonds

Grafrechten

De tarieven zijn gelijk aan die van 2016 om de volgende redenen:

• Van verhoging van de tarieven wordt afgezien omdat bij gelijkblijvende tarieven hogere inkomsten worden geprognosticeerd. Het saldo van de voorziening is de komende jaren nodig om de extra incidentele kosten te financieren zonder noodzakelijke tariefbijstelling.
• Verlaging van de tarieven wordt niet wenselijk geacht omdat er onttrokken wordt aan de voorziening van de begraafplaatsen en de ruimte om incidentele hogere kosten binnen het tariefmodel op te vangen beperkt wordt.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x1.000):

Marktgelden

De daling in de bezoekersaantallen en de terugloop in de bezetting van de markt zorgen voor een tekort op de inkomsten van de marktgelden. Er is in eerste instantie gekeken of het een tijdelijke terugloop betrof, maar dit is niet realistisch gebleken. De terugloop in de bezetting van de markt en de hogere kosten voor energievoorziening rekent de gemeente door in de tarieven.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x1.000):

Parkeerbelasting

De naheffingsaanslag Parkeerbelasting is wettelijk gemaximeerd en bedroeg in 2016 € 60,00. Dit bedrag groeit jaarlijks mee met het prijsindexcijfer van de gezinsconsumptie. Het bedrag voor 2017 is vastgesteld op € 61,00.

Het aantal naheffingsaanslagen is met 3.500 naar beneden bijgesteld naar 14.000 aanslagen. De kosten voor handhaving zijn lager dan vorig jaar als gevolg van een nieuwe aanbesteding. De totale lasten komen hierdoor op € 854.000, waardoor de kostendekkendheid 100% bedraagt, uitgaande van het wettelijk maximum van € 61,00.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x1.000):

Precario- en Reclamebelasting

De tarieven van de Precario- en Reclamebelasting zijn conform de kadernota geïndexeerd met 1,2%.

Hondenbelasting

De tarieven van de Hondenbelasting zijn conform de kadernota geïndexeerd met 1,2%.

Toeristenbelasting

De tarieven voor de Toeristenbelasting zijn in afwijking van de Kadernota 2017-2020 niet geïndexeerd met 1,2%. Voor zowel ondernemer als betalende toerist is het wenselijk ‘ronde bedragen’ te hanteren. Om deze reden blijft het tarief Toeristenbelasting gelijk aan 2016: € 3,00 per overnachting per persoon.

Tarieven nautisch beheer

Bij de tarieven voor het Binnenhavengeld en het Kadegeld geldt het uitgangspunt 100% kostendekkendheid, tenzij andere afspraken zijn gemaakt. De tarieven voor het Zeehavengeld worden later bekendgemaakt. Op basis van Europese regelgeving (anti-concurrentiebeding ten aanzien van andere lidstaten), stemt Zaanstad jaarlijks de tarieven af op die van het Havenbedrijf Amsterdam NV.
Zaanstad kent relatief hoge havengeldtarieven ten opzichte van ander havengemeenten. Het nastreven van kostendekkendheid voor de tarieven is hierdoor niet wenselijk.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x1.000):

* Opbrengst is inclusief 286 baten van derden (inkomsten brugbediening)

Stand en verloop van de egalisatievoorzieningen

Egalisatievoorzieningen gebruikt de gemeente om financiële schommelingen te dempen, zodat deze niet direct in de begroting doorwerken.

Tabel 4: Egalisatievoorzieningen per 31 december (bedragen x € 1.000)

* Een negatief bedrag in deze tabel betekent een positief saldo in de voorziening

Kwijtschelding

Kwijtschelding kan worden verleend voor de volgende belastingen en heffingen: Afvalstoffenheffing, Rioolheffing en Hondenbelasting voor de eerste hond. Zaanstad hanteert een kwijtscheldingsnorm van 100% en voert daarmee een maximaal kwijtscheldingsbeleid. Kwijtschelding kan onder meer worden verleend indien men:

1. AOW heeft, eventueel aangevuld met een klein pensioen
2. een bijstandsuitkering heeft
3. een inkomen uit werk heeft dat niet hoger is dan een bijstandsuitkering
4. studiefinanciering krijgt en niet al te hoge bijverdiensten heeft
5. een zakgeldregeling heeft.

In 2016 zijn 3.536 verzoeken om kwijtschelding geautomatiseerd afgehandeld. Daarnaast zijn 2.973 verzoeken handmatig afgedaan, waarvan 1.593 geheel of gedeeltelijk zijn toegewezen. De verwachte eindstand geheel of gedeeltelijk toegewezen verzoeken is circa 5.500 verzoeken.

Tabel 5: Kwijtschelding heffingen (bedragen x € 1.000)

Kwijtschelding ondernemers
Momenteel zijn er 34 dossiers ‘kwijtschelding ondernemers’. Over de uiteindelijke uitkomst van de ingediende verzoeken en het aantal nog te ontvangen verzoeken kan de gemeente nog geen definitief antwoord geven omdat:

• Pas na afloop van het belastingjaar de berekening plaatsvindt waarbij verlies- en winstrekening en de aangifte inkomstenbelasting als uitgangspunt dienen. Voor de aangifte inkomstenbelasting geldt dat een ondernemer bij de Belastingdienst voor een langere periode uitstel kan aanvragen.
• Zolang de aanslag onbetaald is, kan een ondernemer een verzoek tot kwijtschelding indienen.

De pilot ‘Kwijtschelding ondernemers’ startte in 2014 en eindigt in 2016. Nadere besluitvorming over het continueren van deze vorm van kwijtschelding vindt nog in 2016 plaats.

Zaanstad ten opzichte van andere grote gemeenten

De doelstelling van de gemeente is het tijdig innen van de lokale belastingen en andere heffingen met een minimum aan gegronde klachten en bezwaarschriften. De inspanningen zijn er daarom op gericht een zo optimaal mogelijke opbrengst voor de gemeente te verkrijgen tegen zo laag mogelijke uitvoeringskosten.

Om de doelstelling meetbaar te maken, zijn de prestaties in landelijk perspectief geplaatst. Gegevens over de landelijke ontwikkelingen op het gebied van lokale heffingen staan in:

• COELO (Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden)
• Benchmark WOZ (Waarderingskamer)
  

De benchmark WOZ richt zich in hoofdzaak op aantallen en kostenontwikkeling.
Het COELO geeft kerngegevens van de grote gemeenten ( ≥ 90.000 inwoners) wat betreft de woonlasten (de OZB, Afvalstoffenheffing/Reinigingsheffing en Rioolheffing).

Tabel 6: Woonlasten 2016 Zaanstad t.o.v. overige 35 grote gemeenten

Bron: Kerngegevens belastingen grote gemeenten 2016 COELO
* gemiddelden zijn gewogen naar inwonertal

Zaanstad kent geen onderscheid naar één- of meerpersoonshuishoudens.

Tabel 7: onderscheid één- en meerpersoonshuishoudens 2016 t.o.v. 35 grote gemeenten

Bron: Kerngegevens belastingen grote gemeenten 2016 COELO