Werk, inkomen en economie • Begroting 2017 Zaanstad

Portefeuillehouder: D. Straat
Verantwoordelijk directeur: S. Tax

Programmadoelstelling en de rol van de gemeente

Zaanstad is een economisch dynamische stad. De gemeente wil dat alle Zaankanters werken en participeren naar vermogen en zelfstandig in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Dat kan alleen in een gezond economisch klimaat. Ondernemers en onderwijsinstellingen zijn hierin onmisbaar. Werken en leren zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zaanstad investeert daarom met partners in regionaal verband in ruimte voor werk, ondernemen en in een goede verbinding tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt.

De economische bedrijvigheid van Zaanstad zit in de lift. De economie trekt verder aan en dit is terug te zien in de ontwikkelingen in de stad. Veel verschillende organisaties zijn aan zet om de werkgelegenheid in Zaanstad te laten groeien, zoals ondernemers, werknemers, onderwijs- en kennisinstellingen en overheidsorganisaties in de regio. De gemeente zorgt vooral voor het verbinden van deze partners, het faciliteren van goede initiatieven en het doen van gerichte investeringen.

Het aantrekken van de economie heeft gevolgen voor de organisatie. Het biedt kansen voor Zaanstad maar het vraagt wel keuzes van onze organisatie over financiën en capaciteit. Een belangrijke opgave van de gemeentelijke organisatie is het scheppen van de juiste voorwaarden voor het stimuleren en faciliteren van economische activiteiten. De Omgevingswet behelst belangrijke instrumenten, zoals het omgevingsplan om regels voor de fysieke leefomgeving te stellen. Door de Omgevingswet verkrijgen gemeenten meer bestuurlijke afwegingsruimte om regels te stellen die economische activiteiten beter faciliteren.

Iedere inwoner is zelf verantwoordelijk voor het vinden van werk. Lukt dat niet, dan stimuleert de gemeente hem of haar om zo snel mogelijk passend werk te vinden. Mensen die langdurig niet kunnen deelnemen aan de arbeidsmarkt, vragen wij een bijdrage aan de stad te leveren. Zo nodig is er een vangnet.

De gemeente regisseert en faciliteert als het gaat om de relatie tussen economie en onderwijs te versterken om zo de gewenste ontwikkelingen te stimuleren en aan te jagen. Als uitvoerder zijn wij verantwoordelijk voor het verstrekken van uitkeringen en handhaving. Bij de bemiddeling van werklozen door een uitzendbureau is de gemeente opdrachtgever.

In de Strategische Agenda Werkgelegenheid zijn deze zeven ambities gebundeld. Ze komen in dit programma aan de orde:

1. Versterken van de economische structuur door passende vestigingsruimte aan te bieden

2. Behoud van bestaande bedrijven en aantrekken van nieuwe bedrijven

3. Het midden- en kleinbedrijf tot motor van de lokale economie maken

4. Stimuleren van sociale innovatie door ondernemers

5. Bevorderen van de aansluiting tussen onderwijs en lokale arbeidsmarkt

6. Bemiddeling verzorgen naar werk voor werknemers die extra begeleiding nodig hebben

7. Verbeteren van het beleid door meer kennis en inzicht

Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen?

1 Aantrekkelijke stad 2 Iedereen aan het werk 3 Een financieel vangnet voor wie dat nodig heeft

Zaanstad is een stad met ruimte voor ondernemers, aantrekkingskracht op bezoekers en voldoende werkgelegenheid. In vergelijking met andere gemeenten binnen de Metropoolregio Amsterdam (MRA), heeft Zaanstad relatief minder banen ten opzichte van de beroepsbevolking. Groei van het aantal banen draagt eraan bij dat inwoners van Zaanstad in staat zijn om zelfstandig inkomen te verwerven en hun talenten te ontplooien. In de Strategische Agenda Werkgelegenheid komen we tot 4100 banen extra in 2020.

De gemeente wil samen met het bedrijfsleven en onderwijsorganisaties voorwaarden scheppen om (banen)groei te stimuleren. Bij een goed ondernemingsklimaat past een goed verblijfsklimaat: daarmee komt Zaanstad ook in beeld bij een groeiend aantal bezoekers en toeristen.

In 2017 treedt de wetswijziging van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) in werking. De doelstelling van deze wetswijziging is om gemeenten meer onderling vergelijkbaar te maken. Om deze vergelijkingen mogelijk te maken, rapporteren wij in de huidige begroting nieuwe landelijke indicatoren. Vooralsnog worden geen streefwaarden benoemd.

Effectindicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Werkgelegenheid	51.343	50.573	51.293	52.000	56.343	Vestigingregister
Leegstand winkelvloeroppervlakte	10,2%	10,5%	9%	9%	<6%	Locatus (cijfer wijzigt per kwartaal)
Leegstand bruto vloeroppervlakte kantoren	15,5%	14,9%	15,6%	15,6%	<10%	Kantorenmonitor (cijfer wijzigt per kwartaal)
Aantal toeristische bezoekers aan Zaanstad excl. Zaanse Schans	440.000	415.000	465.000	465.000	520.000	NBTC-NIPO research
Winkelpassanten Zaandam centrum	166.200	183.300	178.500	178.500	180.000	Locatus
Aantal overnachtingen	n.v.t.	n.v.t.	240.000		292.000	Hotelmonitor
Bruto Gemeentelijk Product			Nb nieuwe BBV indicator	-	-	Atlas voor Gemeenten
Aantal vestigingen (van bedrijven)			Nb nieuwe BBV indicator	-	-	LISA
Aantal banen			Nb nieuwe BBV indicator	-	-	LISA

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

1.1 Vestigingsklimaat bedrijven

De gemeente heeft de ambitie om de werkgelegenheid in Zaanstad te vergroten. Dit doen wij door het versterken van de (economische) positie van het bestaande bedrijfsleven, in het bijzonder het mkb, in regionaal en internationaal verband en door het aantrekken van nieuwe bedrijven en investeerders in de stad.

Met MAAK.Zaanstad investeren we in de aantrekkelijkheid van de stad, voor kleine en grote ondernemers. Een aantrekkelijke stad om in te ondernemen, omdat er voor iedere ondernemer een plek te vinden is om aan de slag te gaan. Een aantrekkelijke stad om te wonen, zodat werknemers een goede reden hebben om voor hun werk te verhuizen, of juist te blijven. Een aantrekkelijke stad om te zijn, zodat toeristen (en hun bestedingen) nog meer hun weg naar Zaanstad weten te vinden. Een aantrekkelijke stad om te blijven leren, zodat Zaankanters aantrekkelijke werknemers zijn en blijven.

Het in 2016 vastgestelde Acquisitieplan stuurt aan op een actieve en meer samenhangende acquisitie van (internationale) bedrijven en investeerders voor de komende drie jaar. Het vestigingsklimaat is een belangrijke troef om succesvol acquisitie te plegen. Voor ondernemers zijn ruimte en bereikbaarheid de belangrijkste vestigingsvoorwaarden. Fysieke ruimte wordt onder meer geboden in het Noordzeekanaalgebied. Op het Hembrug terrein en op HoogTij wordt veel energie gestoken in het aantrekken van nieuwe bedrijven en in het bieden van ruimte aan verplaatsende bedrijven. In 2017 verwachten we een aantal nieuwe bedrijven aan te trekken.

Het Acquisitieplan voeren wij via twee sporen uit. Via spoor 1 rollen wij voor ondernemers in de regio de rode loper uit door hen te begeleiden bij hun uitbreidings- of verplaatsingsvraag. De ervaring leert dat een groot deel van bedrijfsverplaatsingen en -uitbreidingen juist binnen de regio plaatsvindt. Als tweede spoor zetten wij in op regionale acquisitie van nieuwe (inter)nationale ondernemingen, bijvoorbeeld via deelname aan handelsmissies en/of acquisitieactiviteiten die aansluiten bij de krachtige sectoren van de stad: food, toerisme en maakindustrie. Hierbij zoeken wij de kracht van samenwerking met partners in de Metropoolregio Amsterdam, zoals Amsterdam Trade, Amsterdam in Business, Havenbedrijf Amsterdam en Amsterdam Airport Area.

De voorgenomen groei van de werkgelegenheid kan niet zonder een florerend midden- en kleinbedrijf (mkb). De trend op langere termijn is dat de omvang van de werkgelegenheid in het grootbedrijf afneemt en de omvang van de werkgelegenheid in het mkb toeneemt. Met het in 2016 vastgestelde mkb-plan wil de gemeente duidelijk maken dat het voor mkb-ondernemers goed toeven is in Zaanstad, dat de gemeente een optimaal vestigingsklimaat nastreeft en dat belemmeringen – binnen de wettelijke verplichtingen – zoveel mogelijk worden weggenomen. Door een reeks van maatregelen en een slimme profilering- en communicatiestrategie kan het mkb zich beter ontwikkelen en een grotere bijdrage leveren aan de groei van de werkgelegenheid. Het mkb-plan legt het Zaanse beleid langs de meetlat, bestaande uit zeven punten die voor het midden- en kleinbedrijf van belang zijn, zoals gemeentelijke dienstverlening en financieringsmogelijkheden.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Functiemenging			Nb nieuwe BBV indicator	-	-	LISA
Acquisitie nieuwe bedrijven	6	12	10	12	10 per jaar	Gemeentelijke registratie
Vestigingsbegeleiding	30	60	70	60	70 per jaar	Gemeentelijke registratie
Haalbaarheidsonderzoek herontwikkeling bestaande bedrijventerreinen	0	4	3	4	3	Gemeentelijke registratie
Verlengen bestaande Keurmerken veilig ondernemen	4	4	6	6	6	Gemeentelijke registratie

Activiteiten:
•		Uitvoeren van de Strategische Agenda Werkgelegenheid
•		Ondersteunen en faciliteren van ondernemers in de regio die hun bedrijf willen verplaatsen of uitbreiden
•		Uitvoeren van de transformatiestrategie bedrijventerreinen
•		Implementeren van de nieuwe detailhandelsvisie
•		Uitvoeren van het acquisitieplan en het Actieplan Midden- en Kleinbedrijf
•		Bedrijfscontacten over vestiging of uitbreiding benutten om mogelijkheden voor toeleiding van mensen naar werk aan te kaarten. Via bezoeken/presentaties op beurzen in contact komen met nieuwe bedrijven

1.2 Toerisme bevorderen

Zaanstad kan profiteren van de aantrekkelijkheid van Amsterdam als bestemming op de (internationale) toeristische markt. De stad groeit uit haar jasje en is daarom actief op zoek naar mogelijkheden om toeristen beter te kunnen spreiden over de regio. Deze ontwikkelingen zijn voor Zaanstad hét moment om aan te haken.
Toerisme levert extra banen en dynamiek in de gemeente op. De keuze voor vestiging in een stad heeft ook te maken met beelden en gevoelens voor de omgeving. Toerisme, citymarketing en evenementen spelen hierbij een belangrijke rol. Daarom zal de gemeente de marketingactiviteiten verder professionaliseren en promoten. Eind 2016 wordt gestart met een Europese aanbestedingsprocedure. De nieuwe marktpartij krijgt de opdracht om het verhaal van Zaanstad te vertellen en te promoten vanuit de Zaanse kernkwaliteiten.

De Zaanse Schans is onze lokale toeristische magneet. Het is zaak om de groeiende stroom bezoekers langer aan onze stad/streek te binden. Met de Zaanse Schans onderzoeken wij hoe we de toenemende stroom bezoekers beter kunnen begeleiden en hoe we het gebied toekomstbestendig kunnen maken.

Met het centrum van Zaanstad, het Hembrugterrein, de Zaan als historische verbinding en de Hotspot Wormerveer hebben wij belangrijke toeristische troeven in handen. Willen wij die ten volle benutten, dan vergt dat een inspirerend verhaal met daaraan gekoppeld een kwalitatief goed toeristisch product. Het vaststellen en uitvoeren van Uitvoeringsagenda Toerisme is hierbij de basis. Er is nog veel te verbeteren op het gebied van verbindingen, verblijfsaccommodaties, kwalitatief goede horeca, arrangementen, musea en evenementen (zie programma 3). Daarmee stimuleren we niet alleen het toerisme, maar maken we onze stad ook aantrekkelijker voor onze eigen inwoners. De recent geopende VVV draagt hier zichtbaar aan bij.

Activiteiten:
•		Uitvoeren van de lokale Uitvoeringsagenda Toerisme Zaanstad en medewerking geven aan de uitvoering van de regionale Strategische Agenda Toerisme (MRA) tot 2020
•		Acquisitie van hotels, verblijfsaccommodaties en arrangementen
•		Implementeren van de nieuwe strategie/aanpak rond de marketing van de Zaanstreek
•		Uitvoeren van het regionale programma "Amsterdam Bezoeken Holland Zien", waaronder stimuleren van hotelvestiging en extra promotieactiviteiten
•		Verdubbelen van de frequentie van de bootverbinding tussen Zaandam, Zaanse Schans en Wormerveer
•		We investeren in de Bodecentrumkade om de aantrekkelijkheid voor riviercruises te bevorderen

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Marktpartijen haken niet voldoende aan bij de Uitvoeringsagenda Toerisme Zaanstad	Private partijen doen niet mee, ondanks gemeentelijke investeringen	Met zo veel mogelijk partijen/potentiële exploitanten in gesprek gaan.
Samenwerking tussen gemeente Zaanstad en de Zaanse Schans verloopt moeizaam	Doelstellingen worden niet behaald omdat er met de Zaanse Schans verschil van inzicht is in de werkwijze en samenwerking	Met elkaar nieuwe afspraken maken over het samenwerkingsproces

Alle Zaankanters doen mee naar vermogen. Mensen zoeken in eerste instantie zelf een baan. Waar dat niet lukt, biedt de gemeente ondersteuning door actief vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Dat geldt voor mensen in een uitkeringssituatie, voor jongeren die een leerwerkplek, werkervaringsplaats of stage zoeken en voor de nieuwe doelgroepen van mensen met verminderde loonwaarde die in het kader van de Participatiewet onder de verantwoordelijkheid van de gemeente vallen.

Ondanks betere resultaten in de uitstroom naar werk, neemt het aantal uitkeringen toe. Dit is een landelijke trend. We zien de groei wel afvlakken maar in Zaanstad groeit het aantal uitkeringen meer dan het landelijk gemiddelde. Dit komt onder andere door de economische structuur van onze stad. Zaanstad kent een minder sterke aanwezigheid van groeisectoren, zoals ICT en adviesdiensten. Sectoren waar wij van oudsher sterk in zijn - industrie en bouw - groeien minder snel. Met name de voedingsmiddelenindustrie reageert minder sterk op conjuncturele schommelingen en kent een hoge mate van automatisering. De bouwsector laat weliswaar tekenen van herstel zien, maar de aantrekkende vraag wordt vooral ingevuld door ZZP’ers, die meer uren gaan werken, dan dat er banen bij bouwbedrijven bijkomen.
Het feit dat Zaanstad relatief veel lager opgeleiden kent speelt ook een rol in hogere groei van het aantal uitkeringen. Lager opgeleiden zijn vaker werkloos. Bovendien speelt het verdringingseffect een rol. Banen die in principe geschikt zijn voor lager opgeleiden worden ingevuld door hoger opgeleiden. Dit komt bijvoorbeeld vaak voor in de horeca, een sector die in Zaanstad een sterke werkgelegenheidsgroei kende. Het verdringingseffect bedraagt ongeveer 60%. Dat betekent dat van de tien banen die voor lager opgeleiden geschikt zijn, er zo’n zes door mensen wordt vervuld die daarvoor overgekwalificeerd zijn. In Zaanstad, met een relatief groot aandeel laagopgeleiden in de beroepsbevolking, ondervindt in sterke mate de negatieve gevolgen van dit verdringingseffect.

De groei van het aantal uitkeringen blijft onwenselijk gezien de economische en motiverende kracht die van werk uitgaat. Met de Strategische Agenda Werkgelegenheid stimuleert de gemeente daarom economische groei en maatschappelijk rendement. Rendement zit in het aan het werk krijgen of houden van zo veel mogelijk mensen, met name diegenen die daar ondersteuning bij nodig hebben. Dit vereist van Zaanstad dat de match tussen het aanbod van en de vraag naar werk verbetert. Via gerichte werkgeversbenadering en doorontwikkeling van het regionale instrumentarium werkt de gemeente aan dit vraagstuk. Daarnaast investeren we gericht op het creëren van participatiemogelijkheden, in betaald werk of in werkzaamheden die de kwaliteit van Zaanstad verhogen.

Dit jaar benadert Zaanstad het landelijk gemiddelde percentage netto arbeidsparticipatie, terwijl dit in 2014 iets achterbleef. In 2015 heeft Zaanstad herstel getoond.

Verdeelmodel
Voor 2017 geldt een verbeterde versie van het Verdeelmodel. Dit Verdeelmodel gaat uit van integrale data in plaats van enquêtegegevens. In 2015 was Zaanstad voordeelgemeente, door de aanpassingen in 2016 werd Zaanstad nadeelgemeente. De consequenties van de aanpassingen in 2017 zijn nog onbekend. Dit schept onzekerheid voor het financiële beeld en vormt een risico. Vanwege deze onzekerheid is de bijstand kostenneutraal in de begroting opgenomen. In oktober 2016 worden de voorlopige budgetten van 2017 bekend gemaakt. Een kleine wijziging van 1% van de BUIG leidt tot een aanpassing van 0,6 miljoen euro in de Zaanse begroting. Dat vraagt om behoedzaamheid en extra maatregelen om de uitstroom te vergroten en de instroom te beperken.

Effectindicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Percentage netto arbeidsparticipatie			Nb nieuwe BBV indicator	-	-	CBS

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

2.1 Intensiveren en versterken relatie werkgevers

Een goede relatie met werkgevers is van groot belang, omdat zij werkgelegenheid creëren waarmee burgers zelfstandig in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Wij zoeken werkgevers actief op en vragen hen naar vacatures, ook voor leerwerkbanen en werkervaringsplaatsen. Daarnaast hebben wij in samenwerking met regionale werkgevers het Regionaal Werkbedrijf Zaanstreek-Waterland opgericht. De gemeente neemt als werkgever zelf ook haar verantwoordelijkheid door 5% van haar personeelsbestand beschikbaar te stellen voor mensen met grote afstand tot de reguliere arbeidsmarkt.

Het recent opgestelde Koersbesluit Uitvoeringsorganisatie Brede Participatieopgave Zaanstad Sociale Wijkteams geeft nadere invulling aan de verbrede Participatieopgave. Hier ligt de prioriteit bij betaald werk. Maatschappelijke participatie wordt gewaardeerd als opmaat naar een betaalde baan. Zaanstad belegt de uitvoering van de Participatieopgave en de oude WSW-taken primair bij de en het nieuw te ontwikkelen Participatiebedrijf. Vanaf 2017 ligt de toegang ook bij de Sociale Wijkteams.

In het kader van Social Return On Investment (SROI) zoekt Zaanstad actief contact met werkgevers door gebruik te maken van het integrale acquisitienetwerk binnen het stedelijke- en maatschappelijke domein. Wij nemen de werkgever werk uit handen, denken mee en adviseren hen, nemen mogelijke risico’s en andere belemmeringen weg en bieden waar nodig financiële ondersteuning op maat. Wanneer vraag en aanbod niet met elkaar in lijn zijn, blijven wij actief onderzoeken hoe dit beter kan. Bij inkoop wordt een SROI-criterium toegepast, variërend van 2% tot 5% over de opdrachtwaarde of de gerealiseerde omzet. Deze waarde dient de opdrachtnemer te besteden aan het plaatsen van werkzoekenden op een arbeids-, uitzend- of detacheringscontract, leerwerkbaan, stage- of werkervaringsplaats.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Aantal beëindigde uitkeringen wegens werkaanvaarding	337 (2012)	357	650	700	650 jaarlijks	Gemeentelijke registratie
Aantal bezochte werkgevers	n.v.t.	320	250	250	250 jaarlijks	Gemeentelijke registratie
Aantal gerealiseerde werkplekken en garantiebanen voor mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt in Zaanstad	n.v.t.	UWV	20	30	50	Gemeentelijke registratie
Omvang van de SROI verplichting en het realisatievermogen van Zaanstad	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	Gemeentelijke registratie
Aantal uitkeringen met parttime inkomsten	n.v.t.	n.v.t.	500	600	500	Gemeentelijke registratie

Activiteiten:

Uitvoeren van contractuele afspraken met opdrachtnemers van de gemeente in het kader van SROI
Investeren in persoonlijke ontwikkeling en zelfsturing van werkzoekenden
Bevorderen van de flexibele inzet naar werk
Werkgevers actief benaderen, relaties onderhouden en dienstverlening verbeteren, waarbij werkgevers worden ontzorgd door werving, selectie en matching uit handen te nemen
Bevorderen van de flexibele inzet naar werk
Inzetten op meer uitstroom van mensen uit de bijstand met parttime inkomsten
Inzetten van plaatsingsbevorderende instrumenten, zoals de proefplaatsing, stimulering subsidies, scholings-begeleidingsvouchers en omscholing
Benutten van contacten met werkgevers, maatschappelijke organisaties, onderwijs en MKB om mogelijkheden te verkennen om te komen tot een Lokaal Sociaal Akkoord
Implementatie van integrale diagnosestelling samen met de Sociale Wijkteams
Activeren van werkzoekenden aan de voorkant én vóór instroom in de uitkering

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Een verder oplopend tekort van BaanStede	Als het tekort verder oploopt en ten laste komt van het participatiebudget, dan gaat dit ten koste van andere maatregelen om mensen aan het werk te helpen. In de begroting is een oplopend bedrag (ruim €0,7 miljoen tot 2018) opgenomen als gevolg van het tekort bij BaanStede	Besloten is om BaanStede stop te zetten. Participatiebedrijf wordt opgericht
In dienst nemen arbeidsbeperkten verloopt niet volgens plan	In het Sociaal Akkoord 2013 is een afspraak gemaakt om 125.000 mensen met een beperking bij reguliere werkgevers aan het werk te krijgen. Deze verantwoordelijkheid ligt bij de werkgevers zelf	Marktbewerkingsplan in het Regionaal Werkbedrijf uitvoeren en ons vermogen om werkgevers te betrekken bij de maatschappelijke opgave

2.2 Organiseren van beschut werk

Met de komst van de Participatiewet als onderdeel van de drie decentralisaties zijn de zorgtaken van de gemeente uitgebreid. Hiermee is de gemeente onder meer verantwoordelijk geworden voor de arbeidsmarkt toeleiding van mensen met een arbeidshandicap. Uit eerder opgedane ervaring blijkt dat arbeidsgehandicapten niet zomaar op een vacature te plaatsen zijn. De expertise van BaanStede kan bijdragen aan het vergroten van de arbeidsparticipatie van Zaankanters met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

In het licht van de reeds opgedane ervaringen met BaanStede, is in de regio Zaanstreek-Waterland geïnvesteerd in een regionale samenwerking met de gemeente Purmerend. De samenwerking vanuit het programma Participatie en het Koersbesluit leidt tot oprichting van een nieuw Participatiebedrijf als vervolg op BaanStede. Het streven is om per 1 januari 2018 operationeel te zijn. Hiervoor treffen wij de nodige voorbereidingen.

De gezamenlijke inzet is het realiseren van een voorziening die één aanpak biedt voor het verbeteren van de arbeidsparticipatie van die mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Deze voorziening moet enerzijds een beschutte werkplek bieden voor die mensen die dat nodig hebben. Anderzijds moet het een leerwerkomgeving bieden voor die mensen die door omstandigheden lange tijd niet in staat zijn geweest om te werken en weer arbeidsritme willen opdoen. Tenslotte streven we ernaar dat deze voorziening ook in staat is om de match van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt te verzorgen. Zo kunnen we blijven inzetten op een inclusieve arbeidsmarkt waarbij zo veel mogelijk Zaankanters op reguliere banen kunnen participeren.

Samen met de arbeidsmarktregio Zaanstreek-Waterland werkt Zaanstad aan de realisatie van participatieplekken voor mensen die zijn aangewezen op een beschutte werkomgeving. Dit is een omgeving waar mensen een betekenisvolle dagbesteding hebben of waar mogelijk werken onder specifieke omstandigheden. Bij deze uitvoering leggen wij prioriteit bij het realiseren van loonvormende arbeid.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Transitie van WSW-organisatie BaanStede heeft een integrale voorziening voor de onderkant van de arbeidsmarkt als resultaat	n.v.t.	0	Transitie loopt volgens planning	Voorbereidingen treffen voor oprichting van het Participatiebedrijf	Transitie loopt volgens planning	Rapportage BaanStede
Realiseren van participatieplekken voor mensen die zijn aangewezen op een beschutte omgeving	n.v.t.		24	24	15 jaarlijks	Gemeentelijke registratie

Activiteiten:

Gecoördineerde Werkgeversbenadering verbinden met de wijkgerichte benadering Sociale Wijkteams
In samenwerking met gemeente Purmerend voorbereidingen treffen voor het oprichten van het Participatiebedrijf
Kennis en ervaring BaanStede integreren in eigen dienstverlening en het nieuw op te richten Participatiebedrijf
Medewerkers groenbedrijf BaanStede binnen de gemeente overnemen

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Samenwerking met de gemeente Purmerend in voorbereiding op het oprichten van het participatiebedrijf verloopt niet zoals gepland	Arbeidsmarktbeleid op het gebied van beschut werken heeft belang bij een regionale aanpak	Plannen van aanpak en implementatieplannen opstellen
Hogere uitvoerings- en transitiekosten met de overgang van BaanStede naar Participatiebedrijf	Zaanstad en Purmerend willen het huidige SW-bedrijf BaanStede omvormen voor de brede doelgroep van de Participatiewet. Dit leidt tot meer taken en omvormingskosten	Het opstellen van een gedegen bedrijfsplan inclusief begroting en implementatieplan

2.3 Iets terug doen voor een uitkering

Zaanstad vraagt iedereen met een uitkering daarvoor naar vermogen iets terug te doen. Voor mensen met arbeidsvermogen betekent dit, dat zij zich inzetten voor de terugkeer naar de reguliere arbeidsmarkt of dat zij de loonwaarde inzetten die ze wél hebben.

Ook mensen die (nog) niet op de reguliere arbeidsmarkt aan de slag kunnen, doen iets terug voor hun uitkering. Zij kunnen op diverse manieren maatschappelijk participeren, bijvoorbeeld in de vorm van vrijwilligerswerk, een participatieplaats, mantelzorg, dagbesteding of op de nieuwe beschutte participatieplekken. Zaanstad vindt het belangrijk om ondersteuning te bieden voor iedereen om naar eigen vermogen mee te doen in de samenleving. Hierbij wordt gezamenlijk gekeken naar hoe zij die bijdrage kunnen leveren. Er is dit jaar gewerkt om zoveel mogelijk mensen uit het bestand te spreken. Ook komend jaar zet de gemeente zich actief in om een beter zicht te hebben op de maatschappelijke participatie van mensen met een uitkering.

Omdat wij de prioriteit leggen bij re-integratie naar de reguliere arbeidsmarkt en omdat we uitgaan van de eigen verantwoordelijkheid van iedereen, zetten we het wettelijke instrument ‘tegenprestatie’ in Zaanstad alleen in als een sluitstuk. Wij beginnen met afspraken over re-integratie met de mensen die naar de arbeidsmarkt kunnen terugkeren, of met afspraken over maatschappelijke participatie met mensen voor wie dat (nog) niet aan de orde is. Vaardigheden leren, werkervaring opdoen, scholing en sociale activering zijn onderdeel van deze afspraken. De nadruk ligt op het vrijwillig leveren van een bijdrage aan de samenleving. Het wettelijke instrument ‘tegenprestatie’ zetten wij pas in als mensen niet uit zichzelf, naar vermogen, op een of andere wijze participeren en daarmee iets terugdoen voor hun uitkering.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Aantal lopende re-integratievoorzieningen			Nb. nieuwe BBV indicator	-	-	CBS
Het percentage mensen waarmee afspraken zijn gemaakt over wat zij aan maatschappelijke participatie doen voor hun uitkering	n.v.t.	72%	90%	90%	90%	Gemeentelijke registratie
Aantal personen met een bijstandsuitkering en een afstand tot de arbeidsmarkt dat een zinvolle maatschappelijke participatieplaats heeft	n.v.t.	n.v.t.	300	350	750 jaarlijks	Gemeentelijke registratie

Activiteiten:

Uitvoeren van aanpak Sociale Wijkteams rondom de inzet van ondersteuning bij maatschappelijke participatie voor uitkeringsgerechtigden
Inzetten van ondersteuning, activering en begeleiding bij het plaatsen (vinden en behouden) van uitkeringsgerechtigden op onder andere vrijwilligerswerk, participatieplaatsen en dagbesteding
De wettelijke tegenprestatie opleggen als sluitstuk van participatie- en re-integratie-uitvoering

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Verdringing van betaald werk.	De wettelijke tegenprestatie en participatieplaatsen mogen alleen onbetaald en additioneel werk betreffen	Hiertoe voorwaarden stellen bij te sluiten overeenkomsten.

2.4 Aansluiting arbeidsmarkt en onderwijs

De jeugdwerkloosheid is hoog. Jongeren die voortijdig zonder diploma van school gaan, komen vaak niet of heel moeilijk aan het werk. Zaanstad vindt het belangrijk om starters op de arbeidsmarkt een goede start te bieden (Ambitie 5 van de Strategische agenda werkgelegenheid). Zaanstad heeft daarom extra aandacht voor de doorstroom van kwetsbare jongeren vanuit praktijkonderwijs naar werk. De dienstverlening vanuit het Jongerenloket is hierin succesvol gebleken en wordt gecontinueerd. Daarnaast kijken wij samen met scholen en werkgevers naar de arbeidsmarktrelevantie van het huidige onderwijsaanbod en het voorkomen van voortijdig schooluitval.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Pertentage werkloze jongeren			Nb nieuwe indicator	-	-	Verwey-Jonker instituut
Aantal geplaatste jongeren op werk, leerwerkbanen (BBL), overige scholing en werkervaringsplaats	n.v.t.	n.v.t.	120	120	120 jaarlijks	Gemeentelijke registratie

Activiteiten:

Uitvoeren van het MBO, primair en voorgezet speciaal onderwijs (Pro VSO) om de vroegtijdige uitval door de entreeopleiding te beperken
Opzetten en onderhouden van een netwerk om scholen en bedrijven bij elkaar te brengen; zowel aan de onderkant van het onderwijs als op hbo/wo-niveau en hoger
Onderhouden van het netwerk Arbeidsintegratie (Pro/VSO, gemeente, UWV) om aansluiting school en arbeidsmarkt te versterken
Monitoren van de aanvragen van scholingsbelemmeringen en aanmeldingen voor doelgroep-register, om gebruik te kunnen maken van de No-risk polis UWV en garantiebanen
Onderzoeken leerwerkvoorziening Zaanstad
Inzetten van de Leerwerkstraat op maat

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Onvoldoende medewerking van werkgevers en scholen.	Voor het realiseren van leerwerkbanen en stages is samenwerking met werkgevers en scholen noodzakelijk	Intensiveren relatie met werkgevers en scholen, goede voorlichting en ontzorgen scholen en werkgevers.

Voor wie niet zelfstandig in zijn levensonderhoud kan voorzien, is er ondersteuning op weg naar werk, participatie en inkomen. Draagvlak voor het vangnet realiseren wij door naleving te bevorderen en fraude aan te pakken.

Effectindicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Aantal uitkeringen december	2.820 (eind 2012)	4.046	4.146	4.300	3.800	Gemeentelijke registratie

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

3.1 Rechtmatige inkomensverstrekking

De gemeente verstrekt een uitkering aan wie dat nodig heeft. Dat doen wij tijdig, efficiënt en met een dienstverlening die gericht is op maatwerk. Een rechtmatige inkomensverstrekking is gebaseerd op drie pijlers: een duidelijke vraagverheldering, het bevorderen van naleving bij de inwoner die een uitkering nodig heeft en een snelle signalering van onrechtmatige uitkeringssituaties. Wij investeren in het kennen van onze klanten en in informatieoverdracht. Dat doen we mede vanuit de gedachte dat iemand die zich gekend voelt, eerder geneigd is de regels na te leven. Daarom is het van belang dat deze regels vooraf helder en duidelijk zijn voor de persoon voor wie die regels gelden. Een snelle signalering van onrechtmatige uitkeringssituaties de sluitpost van ons handhavingsbeleid. Ons streven is om onrechtmatige situaties in beeld te hebben binnen zes maanden nadat ze zijn ontstaan. Hierdoor blijven de gevolgen van de onrechtmatige situatie voor alle betrokkenen zo klein mogelijk.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Fraude wordt binnen zes maanden gesignaleerd	n.v.t.	n.v.t.	100%	50%	100%	Eigen registratie
Preventiequotum (verschil tussen aanvragen en toekenningen)	8,1% (2012)	6%	8%	8%	8% jaarlijks	Eigen registratie
Percentage van de uitkeringsaanvragen dat wordt afgehandeld binnen de wettelijke termijn	99% (2013)	81%	99%	83%	99% jaarlijks	Eigen registratie

Activiteiten:
•		Verstrekken uitkeringen
•		Vergroten nalevingsbereidheid door gericht te handhaven
•		Inzetten op preventieve handhaving door informeren en communicatie
•		Verbeteren lik-op-stukbeleid door afhandeling van signalen te versnellen

Lasten incl. toevoegingen	2017	2018	2019	2020
Originele Begroting	84.005	85.498	86.861	84.811
Structurele effecten Burap	-102	-102	-102	-102
Kadernota	-4.173	-4.093	-4.390	-3.190
Beginstand begroting 2017-2020	79.730	81.302	82.369	81.518
Autonome ontwikkelingen	3.763	4.032	4.419	5.281
Beleidsbijstellingen	746	537	310	786
Totale lasten begroting 2017-2020	84.239	85.872	87.098	87.585

Baten incl. onttrekkingen	2017	2018	2019	2020
Originele begroting 2016-2019	-62.415	-64.016	-65.519	-65.066
Structurele effecten Burap	0	0	0	0
Kadernota	4.910	4.830	5.090	3.890
Beginstand begroting 2017-2020	-57.505	-59.186	-60.429	-61.176
Autonome ontwikkelingen	-2.684	-2.894	-3.494	-3.244
Aanwendingen reserves	352	193	380	-25
Totale baten begroting 2017-2020	-59.837	-61.887	-63.543	-64.445

Vestigingsklimaat bedrijven	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	1.595	0	1.595	1.595	1.430	1.407

Vestigingsklimaat bedrijven	Begroting lasten primitief 2016	Begroting baten primitief 2016	Begroting saldo primitief 2016	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019
Bedrijfsbegeleiding	478	0	478	478	377	377
Economisch onderzoek	97	0	97	97	97	97
Economisch beleid	434	0	434	434	370	370
Apparaatslasten	586	0	586	586	586	563
Totaal	1.595	0	1.595	1.595	1.430	1.407

Toerisme bevorderen	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	784	0	784	784	747	743

Toerisme bevorderen	Begroting lasten primitief 2016	Begroting baten primitief 2016	Begroting saldo primitief 2016	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019
Toerisme	724	0	724	724	687	687
Apparaatslasten	60	0	60	60	60	56
Totaal	784	0	784	784	747	743

Intensiveren en versterken relatie werkgevers	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	4.719	0	4.719	4.900	5.094	5.819

Organiseren van beschut werk	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	11.660	0	11.660	11.074	10.568	9.424

Iets terug doen voor uitkering	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	399	0	399	394	394	394

Aansluiting arbeidsmarkt en onderwijs	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	105	0	105	100	100	100

Rechtmatige inkomensverstrekking	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	64.975	-59.490	5.485	5.485	5.335	5.278