Maatschappelijke voorzieningen • Begroting 2017 Zaanstad

Portefeuillehouder: R. Visscher-Noordzij, D. Emmer, J. Olthof
Verantwoordelijk directeur: S. Tax

Programmadoelstelling en de rol van de gemeente

Zaanstad is een aantrekkelijke stad om in samen te leven, om je te binden en te ontwikkelen. Het is een stad met goede maatschappelijke voorzieningen op maat, een sterk sociaal weefsel en een veerkrachtige maatschappelijke infrastructuur. Zaanstad biedt nadrukkelijk ruimte voor creatieve, initiatiefrijke inwoners en maatschappelijke partners om hier vorm en inhoud aan te geven. Dit zijn belangrijke voorwaarden voor het versterken van de zelf- en samenredzaamheid.

Door met elkaar de schouders eronder te zetten en de mens centraal te stellen, blijft Zaanstad een aantrekkelijke en sociale woon-werkstad. Daarin heeft de gemeente een belangrijke rol, en steeds vaker niet meer de hoofdrol. Het verschil maakt de gemeente door partijen waar mogelijk de ruimte te geven om initiatiefrijk en ondernemend te zijn. Hierbij verkennen we nieuwe arrangementen en verhoudingen met bewoners, ondernemers en instellingen. Wij willen samenwerken met verschillende grote en kleine partners aan plannen die passen bij de buurt en de tijd. Hierbij helpt het de regels en procedures te vereenvoudigen of te verminderen en deze met gezond verstand integraal toe te passen. Dit maakt de stad aantrekkelijk voor zowel huidige en toekomstige bewoners als voor bezoekers.

Bij nieuwe allianties in de wijk hoort ook een nieuwe kijk op maatschappelijke accommodaties. Combinaties van maatschappelijk en commercieel ondernemen en nieuwe vormen van beheer en eigenaarschap zijn hierbij steeds vaker van belang om nieuwe allianties optimaal te faciliteren.

Wat willen we bereiken en wat gaan we daarvoor doen?

1 Een aantrekkelijke culturele infrastructuur in Zaanstad 2 Actief burgerschap 3 Ruimte voor bewoners 4 Toegang & aansluiting onderwijs 5 Iedereen kan sporten

Zaanstad is een cultureel aantrekkelijke stad waar bewoners en bezoekers genieten van het gevarieerde cultuuraanbod en de kans krijgen zich cultureel te ontplooien. Het cultuuraanbod versterkt de Zaanse identiteit en draagt bij aan een sterk cultureel imago. Bezoekers komen graag naar Zaanstad toe. Cultuur biedt ontspanning en is een van de manieren om mee te doen in de stad. Een breed cultuuraanbod is bovendien een reden om in Zaanstad te blijven of te komen wonen en draagt zo bij aan de doelstellingen van MAAK.Zaanstad.

Effectindicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Waarderingscijfer cultureel aanbod	6.4 (2012)	6,6	6,7	6,7	>6.6	Zaanpeiling
Ranking cultureel aantrekkelijke stad t.o.v. 50 steden	45	43	43	43	43	Atlas voor Gemeenten

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

1.1 Ondersteunen en stimuleren van cultuur in Zaanstad

In het schooljaar 2016/2017 start binnen het basisonderwijs de nieuwe periode van het stimuleringsproject Cultuureducatie met Kwaliteit. Dit project vormt samen met het Cultuurmenu en het culturele aanbod in het kader van de Brede School de basis voor convenantafspraken met de schoolbesturen. De Bieb levert via leesbevorderingsactiviteiten een bijdrage aan cultuureducatie.

Voor volwassenen wordt een aanvullend breed educatief pakket aangeboden via de Volksuniversiteit.

Na besluitvorming in de raad over het beschikbaar stellen van de gereserveerde kredieten kunnen verdere voorbereidingen worden getroffen om in 2017 te starten met de bouw van het Cultuurcluster en met de organisatorische invulling. Het Cultuurcluster is bedoeld als culturele ontmoetingsplek voor de hele stad. Dit vraagt tijdens het bouwproces om actieve informatie en communicatie met bewoners en lokale organisaties.

De specifieke Zaanse culturele en cultuurhistorische kwaliteiten werken door in de evenementenaanpak en in het museale aanbod. Op die manier vergroten we niet alleen de aantrekkelijkheid en aantrekkingskracht van de stad voor bewoners, maar ook voor bezoekers, toeristen en bedrijven.

In 2017 start de nieuwe evenementenaanpak, intensiever en uitgebreider dan voorheen. Daarnaast werkt de gemeente aan versterking van het museale aanbod, onder meer door nieuwe vormen van samenwerking (uitwisseling van depotcollecties) met musea in Amsterdam.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Bezoekersaantal evenementen in Zaanstad	n.v.t.	101.591	Nb nieuwe indicator	110.000	110.000	Verantwoording gesubsidieerde evenementen
Percentage scholen dat meedoet aan cultuureducatie met kwaliteit	30%	50%	30%	50%	50%	Fluxus

Activiteiten:

Afronding van de voorbereiding en start met de bouw van het Cultuurcluster
Afstemming en samenwerking met en tussen culturele partners
Verstrekken van jaarlijkse subsidies aan culturele instellingen, amateurkunstverenigingen, kleine culturele organisaties en activiteiten
Uitvoering van cultuureducatie-projecten basisonderwijs (Onder Schooltijd en Brede School)
Uitvoering en evaluatie van een nieuwe subsidiemethodiek voor evenementen
Afspraken maken met nieuwe marketingorganisatie over coördinatie en promotie
Afstemming museale functies Zaanse Schans
Uitbreiding museale functies in samenwerking met Amsterdam(se musea)

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Onvoorziene uitgaven in de ontwikkeling van het Cultuurcluster	Een traditionele aanbesteding van het Cultuurcluster kan leiden tot onvoorziene uitgaven in later stadium. Exploitatie door instellingen kan duurder uitpakken dan voorzien. De verwachte opbrengsten van de verkoop van de huidige panden kan tegenvallen	Wij kiezen voor een vorm van aanbesteding, waarbij de aannemer het definitief ontwerp verder uitwerkt en daarbij al rekening houdt met toekomstig beheer en onderhoud.Bij de organisatie-opzet houden we rekening met het creëren van een gezamenlijk weerstandsvermogen, vanuit de verhuur van alle ruimten en catering, om tegenvallers te kunnen opvangen.We verminderen het risico door in vroeg stadium al na te denken over de eventuele herontwikkeling van de te verlaten locaties

Veel Zaankanters zijn actief betrokken bij de stad en de samenleving: zij doen me en dragen actief bij aan hun omgeving. Er ontstaan steeds meer maatschappelijke initiatieven en activiteiten met betekenis voor de directe omgeving en de samenleving. De gemeente wil de groei, maar ook verbinding stimuleren en faciliteren. In de Zaanse samenleving is ruimte voor ontmoeting, ontplooiing en initiatief van alle bewoners. Vanuit de Visie op Vrijwillige Inzet bestaan hiervoor verschillende ondersteuningsmogelijkheden en subsidies. Betrokkenheid bij onze omgeving en ontmoeting zijn de voorwaarden voor een inclusieve samenleving, waarin iedereen kan meedoen, op eigen wijze en naar vermogen.

Multicultureel samenleven blijft een thema in de wijken. Om een breed gedeelde agenda op te stellen, is de gemeente de gezamenlijke kennis van achtergronden van bevolkingsgroepen aan het vergroten. Daarnaast zijn wij in gesprek met alle mogelijke bevolkingsgroepen in de Zaanse samenleving, uit alle wijken en buurten en van diverse leeftijden. De gemeente werkt aan een integraal programma met aandacht voor onderwijs, participatie en werk om de toestroom van vluchtelingen in goede banen te leiden. In 2016 is het besluit genomen om een asielzoekerscentrum (AZC) te realiseren in het centrum van Zaandam. Dit AZC zal in 2017 in gebruik worden genomen.

Effectindicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Percentage Zaankanters dat zegt afgelopen jaar actief te zijn geweest om zijn buurt te verbeteren	22% (2012)	22%	24%	25%	25%	Zaanpeiling
Percentage Zaankanters dat zegt actief te zijn als vrijwilliger	31% (2012)	38%	37%	39%	40%	Zaanpeiling

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

2.1 Maatschappelijke initiatieven

Er zit enorm veel kracht in de stad. In de wijken worden nieuwe coalities gesmeed tussen wijkmanagers, sociale wijkteams en de verzelfstandigde buurthuizen om gezamenlijk de opgaven in de wijk in kaart te brengen en aan te pakken. Ook andere partijen, zoals de corporaties en wijkverpleegkundigen, sluiten aan bij deze coalities.
Als gemeente willen we goed aansluiten bij wat er al is en ruimte geven voor (nieuwe) initiatieven. Zaanstad heeft en toont oprechte interesse in inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners. We hebben vertrouwen en richten ons steeds vaker op samenwerking en verbinding. Waar nodig faciliteren we; we wijzen de weg in bepalingen waaraan je moet voldoen als je iets wilt organiseren in de stad. Dit maken we zo eenvoudig mogelijk.

Op vele gebieden ontstaan maatschappelijke initiatieven. Vanuit het project Burgerlab worden mogelijkheden georganiseerd om maatschappelijke initiatieven te verbinden met de Wijkteams. Dit gebeurt al op gemeenteniveau, maar gaat ook op wijkniveau plaatsvinden vanaf het najaar van 2016. De Wijkteams functioneren optimaal als zij aansluiten bij de potentie en urgentie in de wijk.
Op verschillende manieren inventariseren we aan welke ondersteuning burgers behoefte hebben bij het opstarten van een maatschappelijk initiatief. Een voorbeeld hiervan is de Stadsexpeditie. De uitkomsten hiervan zullen worden gebundeld binnen de door de gemeente aangeboden ondersteuningsvormen, zoals Zaankanters voor elkaar. Daarnaast verbinden we via het platform Steden in Transitie stadmakers van diverse Europese hoofdsteden met elkaar, met expedities en field trips.

Bij het ondersteunen van maatschappelijke initiatieven staat de gemeente soms voor dilemma's. De Fronik Buurtboerderij is daar een voorbeeld van. We voeren hierover actief het gesprek. Ook omdat verschillende beleidsuitgangspunten op gespannen voet met elkaar staan. Om het initiatief zorgvuldig te kunnen waarderen, is een wegingskader opgesteld om te beoordelen of, en zo ja: op welke wijze, de gemeente dit initiatief ondersteunt. Dit kader ontwikkelen we verder in 2017, zodat het ook voor andere initiatieven kan worden ingezet.

Vrijwilligers zijn een belangrijke kracht voor de stad. Ruim een derde van de Zaankanters zet zich vrijwillig in. De vrijwilliger en het vrijwilligerswerk zijn steeds veelkleuriger geworden. Naast ‘traditionelere’ vormen van vrijwilligerswerk zetten Zaankanters zich steeds meer in andere verbanden in, bijvoorbeeld via BUUV met een klusje, via een Sociaal Wijkteam of door mee te doen aan buurtinitiatieven of groenadoptie. Wel wordt een steeds groter beroep gedaan op vrijwilligers en moet vrijwilligerswerk steeds meer ‘op maat’ zijn. De scheidslijn tussen betaald werk en vrijwilligerswerk is soms onduidelijk en spanningsvol; hiervan zijn we ons bewust en dit zal in het kader van de uitvoering van de Participatiewet worden geagendeerd en bediscussieerd.

Activiteiten:
•		Stimuleren dat inwoners onderling en met ambtenaren in gesprek gaan. Zoals via een City Challenge goede ideeën voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken ophalen
•		Wijkmanagers zetten hun netwerk, expertise en het stimuleringsbudget in voor wijkinitiatieven
•		Samen met bewoners uitwerken hoe we subsidiegeld ter ondersteuning van bewonersinitiatieven op een toegankelijke en eenduidige manier beschikbaar stellen. Op zowel stads- als wijkniveau

•		Uitvoeren van de Visie op Vrijwillige Inzet
•		Uitvoeren van de nieuwe opzet vrijwilligerswaardering
•		Organiseren van sessies waarin we uitwisseling en samenwerking tussen wijkteams, buurthuizen, maatschappelijke organisaties en maatschappelijke initiatieven stimuleren. Dit gebeurt onder andere in het kader van Burgerlab

•		Onderzoeken van de mogelijkheden van “Right to Challenge”, waarbij burgers de gemeente uitdagen om een gemeentelijke taak over te nemen

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
De inzet van vrijwilligers kan in gevaar komen doordat zij grote druk ervaren in hun taken	Organisaties voeren hun taken met steeds meer inzet van vrijwilligers uit. De kwaliteit van het werk van de vrijwilligers is van groot belang voor het resultaat. Dit brengt ook druk mee voor vrijwilligers. Indien deze druk te hoog wordt is de kans op uitval van vrijwilligers aanwezig en kunnen maatschappelijke ondersteuning en oplossingen tekort schieten.	Vergroten en versterken van toegankelijk en gemakkelijk te vinden ondersteuning aan vrijwilligers. De behoefte van vrijwilligers is hiervoor leidend

2.2 Multicultureel samenleven

In Zaanstad leven veel verschillende culturen samen. Bij het bovenkomen van spanningen, onderzoeken wij of sprake is van incidenten of dat sprake is van onderstroom, segregatie of tweedeling in verwachtingen, meningen en mogelijkheden. Afgelopen jaar is het maatschappelijk speelveld van het thema multicultureel samenleven in beeld gebracht en wordt er gewerkt aan het opbouwen van een netwerk.
Voor de preventieve aanpak van radicalisering wordt een actieplan polarisatie en radicalisering opgesteld. Bij de uitvoering van het actieplan werken wij samen met de partners uit het netwerk.

Het vluchtelingenvraagstuk is een actueel thema waarvoor een integrale aanpak wordt uitgewerkt. In 2015 en 2016 ging veel aandacht uit naar de noodopvang van asielzoekers. Tot medio 2017 zal er nog sprake zijn van een Proces Opvang Locatie en een opvanglocatie voor Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen. In juli 2016 is besloten over een locatie voor een AZC. Hiervoor wordt een bestuursovereenkomst opgesteld en worden lange termijn afspraken gemaakt met het COA en andere partners. Naar verwachting wordt het AZC in september 2017 in gebruik genomen.

Met de opvang van asielzoekers is een groot aantal vrijwilligers en maatschappelijke organisaties opgestaan die veel verschillende initiatieven hebben ontplooid. De maatschappelijke initiatieven die in de samenleving zijn ontstaan om asielzoekers een warm welkom te heten en zich thuis te laten voelen, blijft de gemeente in de toekomst stimuleren en faciliteren.
Sinds 2015 zien wij een stijging in het aantal te huisvesten vergunninghouders. Gelet op het aantal asielzoekers dat nog in de AZC’s wacht op huisvesting, verwachten wij voor 2017 dat het aantal te huisvesten vergunninghouders verder zal toenemen.

Het vluchtelingenvraagstuk is een maatschappelijke opgave, waar wij ons zeer verantwoordelijk voor voelen. In het najaar van 2016 zal er nieuw beleid komen over een integrale aanpak voor de opvang en integratie van vluchtelingen. Er wordt ingezet op de thema’s opvang, integratie, participatie, huisvesting, onderwijs, veiligheid en zorg. Dit beleid is tot stand gekomen in dialoog met betrokken partijen. Het budget voor de opvang en integratie van vluchtelingen wordt bijgesteld op basis van de nieuwe aanpak. In 2017 zal de aanpak worden uitgevoerd, met als resultaat snellere integratie en verhoogde participatie van vergunninghouders.

Met het sluiten van het Uitwerkingsakkoord Verhoogde Asielinstroom tussen Rijk en gemeenten ontvangen wij voor 2016 en 2017 extra middelen vanuit het Rijk om de integratie en participatie van vergunninghouders te bevorderen. Deze middelen zijn niet in de begroting opgenomen, omdat nog wordt onderhandeld over de exacte uitwerking van de afspraken en omdat het te ontvangen bedrag nog onbekend is.

Activiteiten:
•		Inventariseren van het multiculturele speelveld
•		Relatie opbouwen en onderhouden met relevante organisaties en groeperingen
•		Opstellen en uitvoeren van een actieplan radicalisering en polarisatie
•		Uitvoeren wettelijke taakstelling voor huisvesting van vergunninghouders
•		Uitvoeren van het vastgestelde beleid gericht op opvang en integratie van vluchtelingen

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Het - op basis van multiculturele verscheidenheid - ontstaan van maatschappelijke onrust	In Zaanstad zijn diverse bevolkingsgroepen woonachtig. Er is sprake van een grote diversiteit o.a. qua etniciteit, religie en politieke voorkeur. Veelal gaat dit prima samen, maar soms leidt dit ook tot spanning	Door het inventariseren van het multiculturele speelveld kennis vergaren over de diverse stakeholders (en de daarbinnen leidende personen). Op basis van deze kennis een netwerk opbouwen dat kan worden ingezet om groepen met elkaar te verbinden en in voorkomende gevallen te de-escaleren.
Niet realiseren van de wettelijke taakstelling vergunninghouders.	Een substantieel deel van de beschikbare middelen wordt volgens het principe geld volgt vergunninghouder uitgekeerd. Het risico bestaat dat bij het niet halen van de taakstelling een deel van de (vaste) kosten niet kan worden gedekt. In het uiterste geval kan Gedeputeerde Staten het besluit nemen de taakstelling uit te voeren op kosten van de gemeente	In blijven zetten op innovatieve huisvestingsvormen en de realisering van de taakstelling op de voet blijven volgen

Een maatschappelijke infrastructuur van ontmoetingsplaatsen voor buurtbewoners is een noodzakelijke voorwaarde om elkaar te ontmoeten en samen activiteiten te ontplooien. Dit geldt in het bijzonder in het geval van jeugd en/of kwetsbare ouderen. Deze ontmoetingsplaatsen zijn bij voorkeur laagdrempelig, zelfstandig en door actieve bewoners bestuurd.

Effectindicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Aantal Sociaal Wijkteam-gebieden waar ten minste één zelfstandige, door bewoners gerunde ontmoetingsplaats is gerealiseerd	4	11	11	11	Tenminste 11	Gemeentelijke registratie
Percentage mensen dat regelmatig gebruik maakt van de ontmoetingsfunctie in de buurt	n.v.t.	20%	24%	24%	26%	Zaanpeiling

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

3.1 Verzelfstandiging buurthuizen

Wij stimuleren, faciliteren en ondersteunen, op maat, het verzelfstandigingsproces van buurthuisinitiatieven en bewoners die hierbij vanuit gemeenschappelijke verantwoordelijkheid een rol willen spelen. Wij streven naar het in stand houden van ten minste één laagdrempelige en zelfstandige door bewoners bestuurde voorziening met gezonde exploitatie per Sociaal Wijkteamgebied. De mate waarin ondersteuning plaatsvindt, is afhankelijk van de situatie per wijk of per buurthuis. Wij voeren regelmatig gesprekken met buurthuisbesturen om te beoordelen of ondersteuning relevant en gewenst is.

Activiteiten:
•		Contact onderhouden met bewoners die zich inzetten voor een buurthuisfunctie in de wijk en het bieden van ondersteuning op maat (financieel, kennis, in natura)
•		Investeren in de relatie tussen buurthuizen, Sociale Wijkteams, (sociale) ondernemers, maatschappelijke kracht en initiatieven
•		Bieden van een financiële ondersteuningsregeling op maat om te waarborgen dat in alle Sociale Wijkteam-gebieden een door bewoners bestuurde buurthuisfunctie beschikbaar blijft

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Wegvallen van de buurthuisfunctie in een Sociaal Wijkteam-gebied	Door diverse oorzaken, zoals een te zware belasting van vrijwilligers en financiële problemen, tekortschietend bestuur en/of ongezonde exploitatie, zou een buurthuis kunnen ‘omvallen’. Hierdoor zou de buurthuisfunctie voor een bepaald Sociaal Wijkteamgebied kunnen wegvallen, waardoor het Sociaal Wijkteam een belangrijk instrument mist om specifieke groepen in de wijk te bereiken of vraagstukken te signaleren	Wijkmanagers houden contact met de buurthuizen. Daarnaast wordt op verzoek van buurthuizen een helpende hand geboden. Dit betreft maatwerk, specifiek afgestemd op behoefte en situatie. De ondersteuningsregeling voor de buurthuizen biedt mogelijkheden hiertoe (zie programma 1)

Onderwijs is het fundament van onze maatschappij. Met onderwijs bouwen wij aan bestaanszekerheid, welvaart en welzijn. Maar ook aan actief burgerschap en brede maatschappelijke participatie. Het onderwijs in Zaanstad is voor iedereen toegankelijk. De school is een plek waar leerlingen zich ontplooien, waar wordt geleerd en geoefend en waar kinderen leren omgaan met verschillen. Kinderen en jongeren kunnen er hun talenten ontwikkelen en een passend opleidingsniveau behalen. Waar nodig bieden wij jongeren maatwerk. Daarnaast is onderwijshuisvesting een belangrijke taak van de gemeente die maximaal bijdraagt aan de onderwijsambities.
Onderwijs en MAAK.Zaanstad hangen nauw met elkaar samen. Een goed onderwijsaanbod maakt Zaanstad een aantrekkelijke stad om te (komen) wonen. Goed onderwijs – zeker als het een Leven Lang Leren mogelijk maakt - draagt bij aan de aantrekkelijkheid van Zaankanters als werknemers en Zaanstad als aantrekkelijke stad voor bedrijven. Zo versterken goed onderwijs en MAAK.Zaanstad elkaar.

Gemeente en onderwijs nemen samen de verantwoordelijkheid op zich om de educatie en ontwikkeling van kinderen mogelijk te maken. In de Onderwijsagenda zijn op acht thema’s afspraken gemaakt tussen de schoolbesturen en de gemeenten Zaanstad, Oostzaan en Wormerland:
1. Doorontwikkeling van Integrale Kindcentra
2. Onderwijsachterstandenbeleid
3. Meer leerlingen in havo en vwo
4. Onderwijs en economische ontwikkeling
5. Onderwijs en zorg
6. Gezonde levensstijl en gezonde school
7. Veiligheid in en om de school
8. Betrokken samenleving en burgerverantwoordelijkheid

In 2017 treedt de wetswijziging van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) in werking. De doelstelling van deze wetswijziging is om gemeenten meer onderling vergelijkbaar te maken. Om deze vergelijkingen mogelijk te maken, rapporteren wij in de huidige begroting nieuwe landelijke indicatoren. Vooralsnog worden geen streefwaarden benoemd.

Effectindicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Aandeel schooladviezen basisschool havo/vwo als percentage van totaal aantal schooladviezen	n.v.t.	n.v.t.	36%	37%	38%	DUO
Absoluut verzuim (per 1000 leerlingen)	n.v.t	5,6 (2014)	Nb nieuwe BBV indicator	-	-	DUO
Relatief verzuim (per 1000 leerlingen)	n.v.t.		Nb nieuwe BBV indicator	-	-	DUO
Vroegtijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie (VSV'ers)	3,6% (2012)	2,6%	Nb nieuwe BBV indicator	-	-	DUO
Achterstandsleerlingen (% 4 t/m 12 jarigen)	13,5% (2012)	n.v.t.	Nb nieuwe BBV indicator	-	-	Verwey-Jonker Instituut - Kinderen in Tel

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

4.1 Onderwijsklimaat

Zaanstad heeft een zorgplicht voor adequate huisvesting voor zowel het primair als het voortgezet onderwijs. Om aan de wettelijke zorgplicht te kunnen voldoen, ontvangt de gemeente jaarlijks een bijdrage uit het Gemeentefonds. Aan de onderwijshuisvesting voor het voortgezet onderwijs is de laatste jaren hard gewerkt en deze is goed op orde. Alleen bij het St. Michaël College ligt nog een wens voor (ver)nieuwbouw; dit zal in 2017 verder worden uitgewerkt. Momenteel ligt de nadruk op de huisvesting voor het primair onderwijs. Het Integraal Huisvestingsplan (IHP) vormt hierbij de leidraad. Het IHP is een flexibel programma waarbij goed ingespeeld kan worden op veranderende omstandigheden. Het IHP wordt hiertoe halfjaarlijks geactualiseerd.

In het IHP heeft de gemeente, aanvullend op de wettelijke eisen, een uitgesproken ambitie als het gaat om het realiseren van kwalitatief goede en duurzame onderwijshuisvesting op de juiste plek in de stad, het liefst gecombineerd als een Integraal Kindcentrum (IKC). Een IKC biedt onderwijs, peuterspeelzaalwerk, kinderopvang, vrijetijdsbesteding (sport, cultuur) en zorg geïntegreerd aan. Via het stimuleringsproject Cultuureducatie met Kwaliteit wordt extra nadruk gegeven aan cultuureducatie in het basisonderwijs. Zo ontstaat een goede doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen van 0-12 jaar. Voor het realiseren van frisse duurzame scholen heeft de gemeente aanvullend budget beschikbaar gesteld.

Daarnaast neemt de noodzaak sterk toe om scholen energie- (of zelfs klimaat-)neutraal te bouwen, niet alleen vanwege de klimaatverandering maar ook vanwege de dreigende tekorten aan

(betaalbare) fossiele energie. Momenteel ligt de vraag voor om te onderzoeken of de Toermalijn energieneutraal gebouwd kan worden en daarnaast ligt er de opgave om het IKC Kreekrijk klimaatneutraal te realiseren. Tevens zal de komende periode nader onderzocht worden op welke wijze structureel ingezet kan worden op energie- of zelfs klimaatneutraliteit van alle onderwijshuisvesting. Hiertoe zal met de schoolbesturen verkent worden hoe zij hieraan een bijdrage kunnen leveren. Middels de halfjaarlijkse actualisatie van het IHP worden de ontwikkelingen in beeld gebracht.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Het percentage van de IHP-projecten dat is aanbesteed en door bouwheer in uitvoering is gebracht of gereed is in 2017.	0%	50%	73%	90%	100%	Gemeentelijke registratie

Activiteiten:

Uitvoeren van het IHP-programma
Halfjaarlijks een actualisatie van het IHP-programma realiseren
Vanuit het IHP inzetten op de vorming van IKC’s
Vanuit het IHP inzetten op duurzaamheid en energieneutraliteit van de onderwijshuisvesting en hiertoe komen tot afspraken met de schoolbesturen

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Vertraging in de realisatie	Discussies en/of aanpassingen in kaders kunnen leiden tot vertraging door extra tijd voor inpassing en extra kosten	Vroegtijdig omgeving betrekken in plannen, zodat kaders in vroeg stadium helder zijn

4.2 Goede aansluiting

De gemeente bevordert een brede en doorgaande ontwikkeling van kinderen en jongeren, van voorschoolse educatie tot en met middelbaar beroepsonderwijs of hoger onderwijs en uiteindelijk de arbeidsmarkt. Hiervoor investeren we onder meer in de verdere ontwikkeling van IKC’s. Hierin werken voorschoolse voorzieningen en het basisonderwijs samen aan de brede ontwikkeling van kinderen en een soepele overgang van voorschoolse voorzieningen via het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs. Daarbij is er extra aanbod en ondersteuning voor kinderen die risico lopen op een onderwijsachterstand. Zo kunnen zij zonder achterstand aan hun schoolcarrière beginnen en buiten het reguliere curriculum om deelnemen aan sport en cultuuractiviteiten. Daarnaast zet de gemeente de Zomerschool voort, gericht op kinderen met een taal- en leerachterstand.

Samen met de onderwijspartners streven wij naar een optimale samenwerking rondom jeugdigen die ondersteuning nodig hebben in hun leer- en ontwikkelproces tot zo zelfstandig mogelijk in de samenleving deelnemende burgers. We bieden deze kinderen en jongeren maatwerk dat naadloos op elkaar aansluit en waarin de onderwijszorg- en jeugdhulpprofessionals samenwerken. Het uiteindelijke doel is dat zo veel mogelijk jongeren hun capaciteiten weten te benutten door onderwijs te volgen op het niveau dat zij aankunnen en dat zo min mogelijk jongeren het onderwijsproces zonder startkwalificatie verlaten. Voor jongeren die geen startkwalificatie kunnen halen, zorgen onderwijs en de gemeente voor een zorgvuldige begeleiding in de overgang van school naar werk of een anderszins zinvolle dagbesteding.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Percentage jongeren van totaalaantal RMC-meldingen dat is herplaatst op school	27% (2012)		25%	28%	28%	Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC)-effectrapportage
Percentage herplaatste jongeren van totaal aantal RMC-meldingen plus herplaatste oud-VSV’ers (school, werk, uitkering, zorg of detentie)	56% (2012)		95%	95%	95%	RMC-effectrapportage

Activiteiten:

Uitvoering pilots Integrale Kindcentra
Evaluatie beleid onderwijsachterstanden, herijking definitie onderwijsachterstanden en uitwerking in nieuw beleidskader
Opstellen van een uitvoeringsagenda gericht op innovatie in het onderwijs en versterking van de aansluiting tussen onderwijs en economische ontwikkelingen
Ontwikkelen van een aanpak voor het tegengaan van segregatie
Versterken leerplicht en RMC: uitbreiding aanpak gericht op kwetsbare jongeren en oud-schoolverlaters
Versterken van het onderwijsaanbod voor vluchtelingen
Moderniseren van de verordening Leerlingvervoer om meer maatwerk te kunnen bieden
Vaststellen samenwerkingsconvenant opvang van nieuwkomers met schoolbesturen

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Achterblijven aantal geslaagden havo-vwo	Door afwezigheid in Zaanstad van een gecombineerde brugklas vmbo-t/havo worden leerlingen in grensgebied vmbo-havo waarschijnlijk veelal doorverwezen naar vmbo. De instroom in Zaanstad op het havo-vwo blijft achter bij het landelijk gemiddelde. Hierdoor zijn er minder geslaagden havo-vwo. Zonder diploma havo+ is het niet mogelijk een vervolgopleiding te doorlopen op hbo(+)-niveau	In de Onderwijsagenda is tussen de gemeenten in de Zaanstreek en de onderwijsbesturen afgesproken dat met ingang van het schooljaar 2016-2017 een vmbo-t/havo-brugklas van start gaat.Beter toerusten potentiële havo-kandidaten middels projecten gericht op het stimuleren van het doorleren na het behalen van een diploma op vmbo-niveau.Beter toerusten van potentiële havo-kandidaten middels projecten als de Brede School Academie
Vroegtijdige schoolverlaters vallen tussen wal en schip	De invoering van de entreeopleiding, het bindend studieadvies, het verkorten en intensiveren van de opleidingen en het aanscherpen van het referentieniveau taal en rekenen (2010) leiden mogelijk tot een hogere uitval. Jongeren van wie de inschatting is dat zij geen diploma op mbo 2-niveau halen, komen tussen wal en het schip terecht en wenden zich tot de gemeente, met oplopende jeugdwerkloosheid onder deze groep als gevolg	Voorkomen van uitval door aanscherping aanpak ongeoorloofd verzuim en ziekteverzuim op het VO.Preventie van uitval door intensivering betrokkenheid van leerplicht op PO-scholen. Inzet van Jongerenloket en RMC-functies en monitoring van uitval in het kader van het vernieuwde convenant ‘Aanval op de Uitval’

Zaanstad is een sportieve stad, waar alle bewoners in de breedte kunnen sporten en hun sportieve talent kunnen ontwikkelen. Sporten is leuk en gezond, activeert en brengt mensen met diverse achtergronden bij elkaar. De gemeente faciliteert sportvoorzieningen en bewoners zorgen voor een actief verenigingsleven. Zo dragen zij zelf weer bij aan een aantrekkelijke zelf- en samenredzame stad.

Effectindicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Percentage inwoners van Zaanstad dat tevreden is over de sportvoorzieningen in eigen wijk	63% (2012)	51%	64%	64%	>75%	Zaanpeiling
Percentage inwoners van Zaanstad dat tevreden is over de sportvoorzieningen in Zaanstad	53% (2012)	62%	77%	77%	>77%	Zaanpeiling
Percentage inwoners van Zaanstad dat minimaal 1 keer per maand aan sport doet	61% (2012)	68%	67%	70%	70%	Zaanpeiling
Percentage huishoudens van Zaanstad waarin niet aan sport wordt gedaan	50,2% (2014)	n.v.t.	Nb nieuwe BBV indicator	-	-	RIVM

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

5.1 Sportvoorzieningen

De gemeente verhoogt de sportparticipatie en gezondheid van de inwoners van Zaanstad, door het aanbieden van goede voorzieningen voor sport en bewegen. Het dagelijks beheer van de faciliteiten valt onder programma 4.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Het percentage van de sportprojecten dat is aanbesteed en door bouwbeheer in uitvoering is gebracht of gereed is in 2017	n.v.t.	n.v.t.	60%	80%	100%	Gemeentelijke registratie

Activiteiten:

Realiseren van een nieuw binnen- en buitenzwembad in Zaanstad Noord
Uitwerken scenario’s toekomst Zwembad De Slag en zo nodig de financiële consequenties betrekken bij de kadernota
Realiseren bestedingsplan Routekaart Buitensport 2017
Voorbereidingen treffen om de realisatie van de vestiging Hockeyclub ‘De Kraaien’ mogelijk te maken

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Vertraging in de realisatie	Discussies en/of aanpassingen in kaders en/of wijzigingen in plannen kunnen leiden tot vertraging door extra tijd voor inpassing en extra kosten.	Vroegtijdig omgeving betrekken in plannen en vooronderzoek gedegen uitvoeren, zodat kaders in vroeg stadium helder zijn.

5.2 Actieve (sport)verenigingen

Zaanstad ondersteunt haar inwoners om zelf te zorgen voor een actief (sport)verenigingsleven dat bijdraagt aan het realiseren van bredere maatschappelijke doelstellingen, zoals gezondheid, participatie en sociale cohesie.

Prestatie-indicator	Nulmeting	Realisatie 2015	Begroting 2016	Begroting 2017	Streef- waarde	Bron
Het aantal sportverenigingen dat deelneemt aan de brede school-regeling	5 (2014)	n.n.b.	8	12	15	Gemeentelijke registratie

Activiteiten:

Aanbieden van gemeentelijke sportvoorzieningen tegen maatschappelijke tarieven door het Sportbedrijf
Inzetten van het Jeugdsportfonds (als onderdeel van Meedoen Zaanstad) om sport voor kinderen bereikbaar en betaalbaar te maken
Inzetten van combinatiefunctionarissen Sport door het Sportbedrijf om basisschoolleerlingen te stimuleren te gaan sporten buiten schooluren
Inzetten van wijkgericht sportbuurtwerk voor een zinvolle tijdsbesteding voor 12+-jongeren en het (laten) organiseren van sportactiviteiten voor kinderen
Aanbieden van advies en het ondersteunen van inwoners met een beperking die willen sporten en sportverenigingen adviseren en ondersteunen om G-sport uit te voeren
Ondersteunen van sporttalenten via de Stichting Topsportfonds Zaanstad
Met voetbalverenigingen om tafel gaan om de mogelijkheden van fusies te bespreken en deze te stimuleren

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico	Toelichting	Beheersmaatregel
Vraag en aanbod matchen niet	Risico bestaat dat er, gezien de behoefte, te weinig aanbod is. Omgekeerd kan het zo zijn, dat er een te lage opkomst van inwoners is bij sportstimuleringsinitiatieven	Gemeente maakt goede prestatieafspraken met het Sportbedrijf en richt evaluatiemomenten in voor eventuele bijsturing
Geen bereidheid of mogelijkheid tot organiseren	Risico is dat sportverenigingen geen bereidheid en/of mogelijkheid hebben tot het organiseren van andere maatschappelijke activiteiten, vanwege tekort aan middelen en/of vrijwilligers	Gemeente faciliteert door goede accommodatie beschikbaar te stellen, door de inzet van verenigingsondersteuners en subsidiemaatregelen

Lasten incl. toevoegingen	2017	2018	2019	2020
Originele Begroting	49.573	45.217	41.892	40.154
Structurele effecten Burap	-183	-183	-183	-183
Kadernota	5.752	576	2.446	1.906
Beginstand begroting 2017-2020	55.143	45.611	44.155	41.878
Autonome ontwikkelingen	28	-2.086	-1.911	-31
Nieuw beleid	100	100	100	100
Beleidsbijstellingen	-8.125	-1.230	2.307	1.690
Dotaties reserves	-140	-130	-117	-117
Totale lasten begroting 2017-2020	47.006	42.265	44.533	43.519

Baten incl. onttrekkingen	2017	2018	2019	2020
Originele begroting 2016-2019	-9.881	-3.328	-503	193
Structurele effecten Burap	0	0	0	0
Kadernota	-5.992	0	0	0
Beginstand begroting 2017-2020	-15.872	-3.328	-503	193
Autonome ontwikkelingen	112	112	-11	-11
Beleidsbijstellingen	70	-522	-588	-588
Aanwendingen reserves	10.099	3.483	-247	130
Totale baten begroting 2017-2020	-5.591	-256	-1.348	-275

Ondersteunen en stimuleren van cultuur in Zaanstad	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	10.066	0	10.066	9.984	11.603	11.573

Ondersteunen en stimuleren van cultuur in Zaanstad	Begroting lasten primitief 2016	Begroting baten primitief 2016	Begroting saldo primitief 2016	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019
Evenementen Zaanstad	170	0	170	170	170	170
Cultuurparticipatie	2.166	0	2.166	2.190	2.215	2.220
Podiumkunsten	3.297	0	3.297	3.365	3.363	3.362
Beeldende kunst en vormgeving	231	0	231	72	72	72
Bibliotheken	2.949	0	2.949	2.956	2.921	2.921
Musea	975	0	975	955	950	945
Apparaatslasten	225	0	225	225	225	216
Cultuurcluster	32	0	32	30	1.686	1.667
Overig kunst en cultuur	20	0	20	20	0	0
Mutatie reserve Inrichting cultuurcluster	0	0	0	0	-990	0
Totaal	10.066	0	10.066	9.984	10.613	11.573

Maatschappelijke initiatieven	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	1.730	-1	1.729	1.679	1.636	1.536

Multicultureel samenleven	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	943	-593	350	215	215	215

Verzelfstandiging buurthuizen	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	702	-7	695	695	675	647

Onderwijsklimaat	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	14.699	-274	14.425	14.834	15.414	15.022

Goede aansluiting	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	9.800	-5.557	4.243	4.216	4.220	3.665

Sportvoorzieningen	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	8.504	1.242	9.746	10.317	10.332	10.437

Actieve (sport)verenigingen	Begroting lasten primitief 2017	Begroting baten primitief 2017	Begroting saldo primitief 2017	Begroting saldo primitief 2018	Begroting saldo primitief 2019	Begroting saldo primitief 2020
Saldo van baten en lasten	564	0	564	535	528	515