In de afgelopen jaren richtte de gemeente zich vooral op het mogelijk maken van initiatieven. Omdat het grootste deel van de ontwikkelingen in de stad door anderen dan de gemeente zelf wordt gedaan, blijft deze rol in de toekomst belangrijk. Om een grote ambitie te verwezenlijken, is dit niet genoeg. De gemeente zal om ontwikkelingen op gang te brengen ook zelf initiatief moeten nemen en meer moeten sturen op de gewenste kwaliteit.
Onze kernkwaliteiten moeten worden behouden en waar nodig en mogelijk versterkt. Ook voor het tegengaan van ongewenste ontwikkelingen en voor creëren van een prettige en gezonde leefomgeving zijn strakkere kaders nodig.

Zaanstad is divers en kent verschillende opgaven: behoud, beschermen en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving. De planologische instrumenten kunnen hieraan een uitwerking geven en initiatieven faciliteren. Door de Omgevingswet is nog meer maatwerk per gebied mogelijk dan onder de huidige wetgeving.

De Omgevingswet gaat ons hiervoor betere en integrale instrumenten bieden. Hierbij zullen de omgevingskwaliteit en de gebruiker centraal staan. Om ons hierop voor te bereiden wordt, als het gaat over bestemmingsplannen, al gewerkt in de geest van de Omgevingswet door het opstellen van gebieds- en gebruikersperspectieven. Participatie aan de voorkant neemt een belangrijke rol in het bestemmingsplanproces in.
Door deze werkwijze en het zoeken naar ruimte in onze beleidskaders willen wij initiatiefnemers uitnodigen om te investeren in de stad. Een gelijke werkwijze is in het afgelopen jaar gevolgd voor MAAK.Zaanstad. In bijeenkomsten is met de verschillende gebruikers gesproken over uiteenlopende thema’s en diverse gebieden. De werkwijze om samen met de gebruikers en partners te komen tot een integrale aanpak zetten we door in 2017. We richten ons op het gebiedsniveau en maken via de geschetste werkwijze gebiedsplannen voor de eerste gebieden.

Zaanstad heeft meer plekken nodig waar iets speciaals gebeurt. Plekken die ontwikkeling aanjagen; mooie openbare plekken, terrasplekken op pleinen en aan de oevers van de Zaan, een boulevard om te flaneren, een prettige fietsroute en ga zo maar door. Door aanpak van de openbare ruimte en investering in routes voor langzaam verkeer op een aantal plekken (aanloopstraten en groeiassen) te combineren met een ondersteuningsprogramma voor functieverruiming en aanpak van beeldbepalende panden versterken wij de ruimtelijke kwaliteit in en de samenhang tussen de wijken. Extra inzet op schoon hoort hier vanzelfsprekend bij.
Door een transformatie naar een mix van wonen, werken en creatieve plekken nemen deze straten aan betekenis toe.
Het uitdenken van een goede maatregel om eigenaren van verpauperde panden te bewegen in hun panden te investeren vraagt beleidsontwikkeling en daarvoor is capaciteit gereserveerd.

Door de voorbereiding en invoering van zowel de Omgevingswet als MAAK.Zaanstad komt er de komende jaren een grotere druk op de organisatie wanneer het gaat over de beschikbare capaciteit.

Activiteiten:

•

Risico analyse MAAK.Zaanstad opstellen

•

Knooppuntontwikkeling i.s.m. provincie

•

Toepassen van de Leidraad Ruimtelijke Kwaliteit

•

Opstellen van gebiedsplan Centrum Zaandam (MAAK.Zaanstad)

•

Uitvoering van het implementatieplan van de Omgevingswet

•

Vorm geven aan de instrumenten van de omgevingswet, omgevingsvisie, omgevingsverordening en omgevingsplannen

•

Opzetten nieuw participatieproces voor activiteiten in de fysieke leefomgeving

•

Uitwerking digitaal stelsel (milieugebruiksruimte)

•

Opstellen bestemmingsplannen in de geest van de omgevingswet

•

Ontwikkelen kwaliteitskader voor de gehele stad, ruimtelijk en programmatisch

•

Verkenning en aanpassing beleidskaders met oog op de fysieke leefomgeving

•

Opstellen bestemmingsplannen met verbrede reikwijdte onder Crisis- en Herstelwet

•

Opstellen visie op lintbebouwing

In Zaanstad is kennis en deskundigheid beschikbaar op het gebied van erfgoed. De gemeente zoekt actief naar mogelijkheden tot samenwerking met partners die bijdragen aan het behouden en versterken van het cultureel erfgoed binnen Zaanstad en het uitvoeren van onze wettelijke taak. Op basis van de Erfgoedvisie geldt vanaf 2016 een geactualiseerd uitvoeringsprogramma.

Zaanstad zit midden in de grootste herbestemmingsopgave van Nederland, het Hembrugterrein. Met meer dan vijftig te ontwikkelen monumenten tussen nu en tien jaar in een cultuurhistorisch rijk gebied. Daarnaast zien we een toename in hergebruik en herbestemming van monumenten in de gehele streek: het aantal projecten en vergunningsaanvragen voor monumenten stijgt al jaren. Deze projecten moeten allemaal, met name in de eindfase als het zich écht buiten in de gebouwen afspeelt, worden begeleid door mensen met kennis en expertise van het restauratievak. Er is capaciteit op het gebied van monumenten voor restauratiebegeleiding en het maken van cultuurhistorische verkenningen. Met name op dit laatste willen we sterk inzetten, bijvoorbeeld op de Willem Dreeslocatie nabij de Zaandijkerkerk en het centrumgebied van Zaandam.

Erfgoed is belangrijk voor de uitstraling en het imago van de stad. Cultuurhistorische waarden borgen wij en zetten we in als kwaliteit en troef. We zorgen voor een goede verankering van het erfgoed binnen de bestemmingsplannen.
Door het gemeentelijke aanwijzingsbeleid is het monumentenbestand uitgebreid en up-to-date. Hiervoor werken we samen met de Vereniging Zaans Erfgoed.

Verplicht archeologisch onderzoek bij bouwprojecten doen we zorgvuldig en is erop gericht dat er zo min mogelijk hinder ontstaat voor het bouwproces. Zaanstad heeft een eigen depot waar bijzondere vondsten worden onderzocht, gedocumenteerd en opgeslagen. We verspreiden de historische kennis via publicaties en bijeenkomsten.

Erfgoed vertelt het verhaal van onze stad en streek, en vormt daarmee een belangrijke inspiratiebron voor culturele activiteiten, evenementen en toeristische arrangementen. We willen de kansen en mogelijkheden daarvan nog meer benutten (zie programma 2 en 3).

Afgegeven vergunningen

Gemeentelijke registratie

Afgegeven subsidies

Gemeentelijke registratie

Nieuwe monumenten

Gemeentelijke registratie

Activiteiten:

•

Actief begeleiden en initiëren herbestemmingen

•

Maken van inventarisaties naar typen gebouwen

•

Afgeven van vergunningen activiteit monumenten

•

Afgeven van subsidies m.b.t. monumenten, herbestemmingen en haalbaarheidsonderzoeken

•

Intensiveren van de restauratiebegeleiding

•

Aanwijzen van nieuwe monumenten in samenwerking met de Vereniging Zaans Erfgoed

•

Bijdragen aan projecten zoals het Hembrugterrein. Rol als intermediair om financiële bijdragen en subsidies voor restauraties te verkrijgen

•

Uitvoeren van taken door de stadsarcheoloog

We zetten in op het afstoten of verhuren van grond en vastgoed tegen marktconforme koop- en huurprijzen. De gemeente streeft naar een duurzame wijze van beheer van het maatschappelijk vastgoed, zodat we voldoen aan de eisen van deze tijd (zie programma 5). Vastgoed en grond die niet noodzakelijk is voor de realisatie van beleidsdoelstellingen stoten we af of verhuren we tegen marktconforme koop- en huurprijzen. Mogelijk leidt de uitvoering van de strategie MAAK.Zaanstad tot aanpassing van dit beleid in 2017. Voor erfpachters blijft de keuzemogelijkheid om het recht van erfpacht om te zetten naar vol eigendom.

Activiteiten:

•

Grond en vastgoed te koop aanbieden

•

Contractenbeheer

•

Regelmatige communicatie met erfpachters over de mogelijkheid tot omzetting van erfpachtgrond naar vol eigendom

•

Personele capaciteit toevoegen aan vastgoedbeheer om financiele concequenties van duurzaamheidsmaatregelen voor maatschappelijk vastgoed te onderzoeken

•

Beheer van ca. 800 huurcontracten en circa 10.000 erfpachtpercelen

Inverdan
In 2017 gaan de meeste ontwikkellocaties in West in uitvoering. De Houtveldweg wordt gereconstrueerd, er komt een hotel aan het Stationsplein en er worden woningen gemaakt in de leegstaande kantoren aan het Ebbehout. De oplevering van het laatste blok van de Zaanse Strip en de laatste fase van Zaans Goed zal ook plaatsvinden.

De gemeente start met de aanbesteding en de bouwvoorbereiding van de spooroverbouwing. De beoogde start voor de overbouwing is in 2018. Daarnaast start de gemeente met de bouw van het Cultuurcluster.

Noordzeekanaalgebied We werken in samenwerking met de regio verder aan de ontwikkeling van het Zaanse deel van het Noordzeekanaalgebied. Door het voor bedrijven aantrekkelijk te maken zich in het gebied te vestigen, kunnen we meer werkgelegenheid creëren. We gaan voor duurzaam, wat wil zeggen: verminderen van milieuoverlast en zorgvuldig omgaan met de schaarse ruimte.

De gemeente ontwikkelt het bedrijvenpark HoogTij samen met het Ontwikkelingsbedrijf Haventerrein Westzaan (OHW). Met regelmaat melden zich geïnteresseerden voor mogelijke grondaankoop en er vinden met meerdere partijen onderhandelingen plaats over bedrijfsvestiging op HoogTij.

Zie voor meer informatie over de uitvoering van programma’s het MPG.

De gemeente heeft gekozen voor binnenstedelijke ontwikkeling en dus voor groei in de bestaande stad en voor transformatie van bedrijventerreinen. Zonder sturing van de overheid en waar nodig een actieve rol in de gebiedsontwikkeling komt dit niet tot stand. Strategische verwerving van grond kan daar deel van uitmaken.

Omdat Zaanstad niet beschikt over voldoende middelen (capaciteit en geld) om alle initiatieven te faciliteren, kiest de gemeente voor focus. Binnen MAAK.Zaanstad is een viertal gebieden benoemd die samen met de huidige programma’s Inverdan, ZaanIJ en Noordzeekanaalgebied de prioriteit hebben. De kaart uit de Nota Prioritering is geactualiseerd met de MAAK.Zaanstad-gebieden. Deze kaart geeft aan waar de gemeentelijk focus ligt.

Voor gebiedsontwikkeling is de gemeente voor een groot deel afhankelijk van de markt en andere overheden. MAAK.Zaanstad en de Omgevingswet zijn instrumenten om aan de nieuwe rol van de gemeente uitvoering te geven. Het is daarom nodig nieuwe vormen van samenwerken te verkennen en te bepalen welke van de instrumenten die we als gemeente hebben om gebiedsontwikkeling te sturen het meest bijdragen aan de samenwerking en de gebiedsontwikkeling. Het is daarbij van belang dat langdurige samenwerkingen tot stand komen. De gemeente kan met het inzetten van de huidige en mogelijk nieuw te ontwikkelen financiële instrumenten een bijdrage leveren om gebiedsontwikkelingen mogelijk te maken of te versnellen. Om te sturen op ontwikkelingen is het nodig de juiste ontwikkelende partij op de juiste plek te hebben. Daarvoor is het nodig gericht acquisitie te verrichten en verleidingsstrategieën te ontwikkelen.
We werken met het Zaans Portaal, het loket waar ruimtelijke projecten bij de gemeente binnenkomen. In het Zaans Portaal worden projecten gescand op hun bijdrage aan de doelen van de stad. Daarnaast kan het externe partijen snel uitsluitsel geven of we als gemeente medewerking verlenen en het project al dan niet ondersteunen.

In de kadernota is ruimte gemaakt voor de realisatie van MAAK.Zaanstad. In de investerings- en uitvoeringsagenda is aangegeven welke investeringen nodig zijn voor de realisatie van onze ambities. Naast investeringen moet er ook veel werk in de voorbereiding verzet worden:

• Samen met de stad worden gebiedsplannen gemaakt maken voor de vier MAAK.gebieden. Ook worden ter ondersteuning van de lobby, plannen gemaakt voor de twee grote infrastructurele/verbindingsprojecten (Spoor onder de Grond en (OV) verbinding met Amsterdam) en worden studies naar Thorbeckeweg en Prins Bernhardweg uitgevoerd.  In 2017 en 2018 gaat met name hier de aandacht naar uit.
• Kosten worden gemaakt voor communicatie, inhuren externe kennis en expertise, coördinatie op het programma en overkoepelende sturing op de in MAAK.Zaanstad geformuleerde ambities.
• Ophogen van het RAP budget ter ondersteuning van aan de realisatie van MAAK.Zaanstad bijdragende initiatieven,

MAAK.Zaanstad
MAAK.Zaanstad richt zich in de komende jaren op vier gebieden:

Centrum Zaandam
Om de kracht van het centrum optimaal te gebruiken en verder te laten groeien, wordt ingezet op verdere versterking en verbreding van het centrum. Daar is een kwaliteitsimpuls voor nodig in de gebieden die direct tegen het centrum aanliggen. Het gebied rond de oostelijke oever van de Wilhelminasluis (inclusief de Burcht en Peperstraat) is daarvan een goed voorbeeld. In 2016 starten we met het maken van een perspectief – in samenspraak met alle betrokken partijen -voor het gebied rondom Inverdan, het centrum van Zaandam.

Krommenie/Wormerveer
In Krommenie/Wormerveer zet de gemeente allereerst in op het faciliteren en versnellen van de lopende initiatieven.

Zaanstad-Midden
Zaanstad-Midden is grofweg op te delen in twee delen: het deel rond station Koog/Zaandijk en het deel rond station Kogerveld. Voor beide stations werkt de gemeente samen met de provincie aan ontwikkeling van de knooppunten. Omdat de ontwikkeling van het gebied rond station Koog/Zaandijk sterk gekoppeld is aan het ondergronds brengen van het spoor wordt allereerst ingezet op het gebied rond station Kogerveld. Het mogelijk maken van ontwikkeling door de milieu-/geurcontouren terug te brengen en het versnellen van ontwikkeling door onrendabele onderdelen weg te nemen, heeft in dat gebied de prioriteit. In 2017 wordt samen met de stad een uitvoeringsplan van het oostelijk deel van Zaanstad-Midden opgesteld.

Poelenburg/Achtersluispolder
De transformatie van dit bedrijventerrein is een complexe operatie en er is lange adem voor nodig. Het gaat in dit gebied om economische belangen en daarmee over werkgelegenheid. Met belangen van de huidige gebruikers van het gebied dient prudent te worden omgegaan. De gemeente kiest ervoor om te starten met het leggen van contacten en in te zetten op bescheiden ontwikkeling, vooruitlopend op de toekomst.

ZaanIJ
Het Programma ZaanIJ werkt met succes aan de transformatie van leegstaande gebouwen en braakliggende terreinen langs de Zaan. Steeds meer locaties blijken kansrijk, het aantal projecten neemt toe, de contacten met eigenaren en private ontwikkelaars worden intensiever. In het ontwikkelingsplan worden 24 locaties genoemd die op korte of langere termijn kunnen worden getransformeerd.
Vier locaties kregen prioriteit in de eerste fase van het programma: Hembrugterrein, Wilhelminasluis e.o., de Hemmes en de Noordzaan/Brokking. De Wilhelminasluis is ernstig vertraagd en bij de andere drie projecten zijn grote stappen gezet in de richting van een daadwerkelijke transformatie naar woningbouw en nieuwe bedrijvigheid.
De afgelopen periode komen in versneld tempo nieuwe locaties in beeld en wordt vooruitgang geboekt in de planvorming en zelfs realisatie. Voorbeelden hiervan zijn verschillende kleine locaties aan de Westzijde (Helen van de Stad), de Zaandijkerkerk e.o., Kan Palen, het voormalige gasfabriekterrein aan de Westzijde en locaties in de Slachthuisbuurt.

Activiteiten:

•

Prioritering tussen ruimtelijk/fysieke projecten door het Zaans Portaal op grond van de nota Prioritering en MAAK.Zaanstad

•

Inverdan (Cultuurcluster zie programma 3, synagoge, Zaan/IJ (Zaans Proeflokaal) en Noordzeekanaalgebied

•

Verkennen van nieuwe vormen van samenwerking met woningcorporaties, andere overheden, ontwikkelaars, bewoners, ondernemers en andere belanghebbenden in de wijken

•

Acquisitie in samenwerkingsverbanden

•

Verkenning van inzet financiële instrumenten

•

Zaandam Centrum: opstellen Uitvoeringsplan (2017) op basis van Gesprek in de stad

•

Achtersluispolder/Poelenburg: kwartiermaker / placemaking Achtersluispolder

•

Gebied Kogerveld opstellen Uitvoeringsplan (2018) en ondersteunen project-/gebiedsontwikkeling

•

Wormerveer/Krommenie opstellen Uitvoeringsplan (2019) en ondersteunen project-/gebiedsontwikkeling

De Evaluatie Parkeren heeft duidelijk gemaakt dat de parkeerregulering over het algemeen voldoet, maar dat het parkeerbeleid onvoldoende houvast biedt voor de gemeentelijke regie op de openbare ruimte. In de geactualiseerde parkeernota Ruime voor Parkeren zijn verbeterpunten ten aanzien van bouwplantoetsing aangebracht, waarbij we meer ruimte willen geven aan binnenstedelijke ontwikkelingen. Daarnaast is de parkeerregulering op een aantal punten aangepast.

inwoners dat parkeren als grootste probleem in de buurt ziet

Zaanpeiling

Activiteiten:

•

uitvoeren van het geactualiseerde parkeerbeleid